Σημαντικές μεταβολές στον φυσικό χώρο της Ελλάδας σε χρονικό διάστημα είκοσι ετών αποκαλύπτει η πρώτη απεικόνιση καλύψεων γης που πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας.
Κατά τη χρονική περίοδο 1987-2007 η Ελλάδα έχασε περισσότερα από 6 εκατομμύρια στρέμματα φυσικών εκτάσεων ενώ παράλληλα αυξήθηκαν οι γεωργικές και αστικές της καλύψεις. Τις μεγαλύτερες απώλειες δασών έζησαν η Αττική, η Χαλκιδική, τα Δωδεκάνησα και η Εύβοια, ενώ αύξηση των δασικών εκτάσεων παρατηρήθηκε στους νομούς Γρεβενών και Κιλκίς.
Συνολικά περισσότερα από 1,31 εκατ. στρέμματα δάσους χάθηκαν εξαιτίας των άναρχων αλλαγών που επέφερε η ανθρωπογενής πίεση. Κατά 4,9 εκατ. στρέμματα μειώθηκαν οι εκτάσεις θαμνώδους και χαμηλής βλάστησης, ενώ κατά 5,7 εκατ. στρέμματα αυξήθηκαν οι γεωργικές εκτάσεις. Η δόμηση και τα έργα υποδομής καλύπτουν 333.675 περισσότερα στρέμματα. Η μεγαλύτερη απογύμνωση εδαφών εντοπίστηκε στην Αττική, στα Ιωάννινα, στη Θεσσαλονίκη και στην Αρκαδία και σημαντική αύξηση των αγροτικών εκτάσεων παρατηρήθηκε στην Αιτωλοακαρνανία, στη Λάρισα, στα Γρεβενά και στο Κιλκίς.
Μεγάλες αλλαγές
Τα στοιχεία αυτά αποτυπώνονται με σαφήνεια στη χαρτογράφηση των καλύψεων γης για την περίοδο 1987-2007 που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η περιβαλλοντική οργάνωση WWF. Οπως επισημαίνουν εκπρόσωποι της οργάνωσης, τα απόλυτα νούμερα των αλλαγών δεν μπορούν να αποδώσουν όλες τις διεργασίες που έλαβαν χώρα κατά τις δύο αυτές δεκαετίες, καθώς παρατηρήθηκε σε μεγάλο βαθμό μετατόπιση των καλύψεων γης ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές.
Σε ορισμένες περιπτώσεις εκτάσεις χαμηλής και θαμνώδους βλάστησης μετατράπηκαν σε δάση, γεγονός που υποδεικνύει είτε την ανάκαμψη εκτάσεων που είχαν καεί πριν από το 1987 είτε την ανασύσταση δασών λόγω της μείωσης των πιέσεων του πρωτογενούς τομέα. Δάση εξαφανίστηκαν, κυρίως λόγω των δασικών πυρκαγιών, μετατράπηκαν σε φυσικές ή αγροτικές καλύψεις, ενώ ο γεωργικός χώρος ανακατατάχθηκε ραγδαία, με τις καλλιέργειες να εγκαταλείπονται στις ορεινές περιοχές με υψόμετρο μεγαλύτερο των 800 μέτρων και να αυξάνονται αλλού.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των γεωργικών εκτάσεων στα Ιόνια Νησιά και την Πελοπόννησο: Ενώ στο Ιόνιο σχεδόν 289.000 στρέμματα μετατράπηκαν σε γεωργική γη, στην Πελοπόννησο 1.390.000 στρέμματα γεωργικών εκτάσεων άλλαξαν χρήση.
Σύμφωνα με την έρευνα, οι μεταβολές αυτές δεν συντελέστηκαν στιγμιαία αλλά σταδιακά, με την ανοχή της Πολιτείας και τη χαλαρή εφαρμογή της νομοθεσίας. «Είναι η πρώτη φορά που ανοίγεται μια ουσιαστική συζήτηση για την εξέλιξη και τη διαχείριση του χώρου στην Ελλάδα» υπογράμμισε ο γενικός διευθυντής της WWF Δημήτρης Καραβέλλας.
«Η αποτυχία στην αποτελεσματική διαχείριση αυτών των αλλαγών δεν θα λειτουργήσει μονάχα εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά εντέλει θα υποσκάψει και την ίδια την προοπτική ανάπτυξης της χώρας μας, ειδικά σε ό,τι αφορά τους οικονομικούς κλάδους του τουρισμού και του πρωτογενούς τομέα. Ειδικά στην εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο που διανύουμε θα έπρεπε η πολιτική ηγεσία της χώρας να αντιμετωπίσει την εθνική ανάγκη για βιώσιμο αναπτυξιακό σχεδιασμό βασισμένο στη διατήρηση του φυσικού κεφαλαίου και την οικολογικά ορθή, κοινωνικά δίκαιη και νομικά ασφαλή τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας».
Κατερίνα Ροββά
