Η ανάγκη ελέγχου της ναυσιπλοΐας, της ασφάλειας των πλοίων καθώς και της διαρκώς εξελισσόμενης τεχνολογίας έκαναν απαραίτητη την ανάγκη δημιουργίας ειδικών οργανισμών που ονομάστηκαν Νηογνώμονες. Ας ρίξουμε όμως μια πιο προσεκτική ματιά.
Νηογνώμονας ονομάζεται ο εκάστοτε ναυτιλιακός τεχνικός οργανισμός που καταρτίζει κανονισμούς ασφαλείας, τόσο επί της ναυπήγησης των πλοίων όσο και επί του εξοπλισμού τους, κατατάσσοντας αυτά σε κλάση (classification). Με ειδικούς δε επιθεωρητές (surveyors) τα παρακολουθεί καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, είτε με περιοδικές είτε με έκτακτες επιθεωρήσεις. Τα πιστοποιητικά που εκδίδουν οι Νηογνώμονες για ένα πλοίο είναι απαραίτητα για την ναύλωση, ασφάλιση και πώλησή του.
Ο θεσμός των Νηογνωμόνων πρωτοεμφανίστηκε στο Λονδίνο πάνω από 200 χρόνια πριν. Ήδη από τη δεκαετία του 1760 οι ασφαλιστές των Lloyd’s είχαν θεσπίσει κανονισμούς για την κατάταξη σε κλάσεις των ξύλινων πλοίων και εντεταλμένοι επιθεωρητές εξέδιδαν πιστοποιητικά για την αξιοπλοΐα τους. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα δημιουργήθηκαν οι Νηογνώμονες ως ξεχωριστοί Οργανισμοί που συνεχίζουν μέχρι σήμερα, όπως ο Lloyd’s Register of Shipping στην Αγγλία, το Bureau Veritas στην Ολλανδία και Γαλλία, o Norske Veritas στην Νορβηγία, ο Germanischer Lloyd στη Γερμανία, o Registro Italiano στην Ιταλία, ο American Bureau of Shipping στις Η.Π.Α. και ο «Αρχάγγελος» στην Ελλάδα.
O πρώτος Ελληνικός Νηογνώμονας, ο «Αρχάγγελος», ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου 1870. Ο εμπνευστής και δημιουργός του ήταν ο πρώτος Διευθυντής του, ο Ιωάννης Σκαλτσούνης, που το 1854 είχε εγκαθιδρύσει την ναυτασφαλιστική εταιρεία ο «Αρχάγγελος» στην Κεφαλονιά. Αυτή η εταιρεία από το 1870 έγινε μια μεγάλη πολυμετοχική εταιρεία που σύμφωνα με το καταστατικό της εξασκούσε τριπλή δραστηριότητα, ως Νηογνώμονας, Ναυτική Τράπεζα και Ναυτασφαλιστική Εταιρεία. και το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείτο από σημαντικές προσωπικότητες της εποχής.
Ο «Αρχάγγελος» είχε αναγνωριστεί από τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς Νηογνώμονες και εξέδιδε πιστοποιητικά αναγκαία για τους ξένους ασφαλιστές. Εγκατέστησε πρακτορεία σε όλα τα μεγάλα λιμάνια της Μεσογείου, της Μαύρης Θάλασσας και της Βορείου Ευρώπης και απέκτησε διεθνή χαρακτήρα ταξινομώντας και πλοία άλλων σημαιών πλην της ελληνικής. Δυστυχώς μέσα στη δεκαετία του 1880 λόγω της μεγάλης ναυτιλιακής κρίσης των ιστιοφόρων και της μετάβασης στον ατμό έκλεισε η ναυτική Τράπεζα και Ασφαλιστική Εταιρεία «Αρχάγγελος». Ο Νηογνώμονας με άλλη εταιρική μορφή συνέχισε μέχρι το 1895, ως Hellenic Veritas οπότε χάνονται τα ίχνη του. Χρειάστηκαν άλλα 20 χρόνια για να λειτουργήσει ξανά Ελληνικός Νηογνώμονας.
Διεθνής Ένωση Νηογνωμόνων
Η Διεθνής Ένωση Νηογνωμόνων, Δ.Ε.Ν., (International Association of Classification Societies – IACS) απαρτίζεται από δέκα διεθνείς ανεγνωρισμένους νηογνώμονες, με έδρα το Λονδίνο. Η Δ.Ε.Ν. ιδρύθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 1968 στο Αμβούργο.
Κύριο αντικείμενο της ένωσης αυτής αφορά τόσο τα επίπεδα ασφάλειας των πλοίων, κατηγοριοποιώντας αυτά σε κλάσεις, όσο και επί των μέτρων διατήρησης των καθαρών θαλασσών, από τον κίνδυνο ρύπανσης αυτών από τα πλοία. Η συμβολή της διεθνούς αυτής ένωσης στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας γενικά, αλλά και στη ρύθμιση μέσω της συλλογικής τεχνικής υποστήριξης, στον έλεγχο – συμμόρφωση, καθώς και την έρευνα και την ανάπτυξη είναι πολύ σημαντικές.
Όπως είναι γνωστό περισσότερο από το 90% του παγκόσμιου διακινούμενου φορτίου, σε χωρητικότητα, καλύπτεται με θαλάσσια μεταφορά, από τα πλοία. Ειδικότερα από την ταξινόμηση του σχεδιασμού τους, της κατασκευής και μέσω των κανόνων πολλαπλής συμμόρφωσης των πλοίων προκύπτουν πρότυπα κανόνων που ορίζονται από τους δέκα μεγαλύτερους νηογνώμονες του κόσμου.
Σήμερα η ΔΕΝ (IACS), που πρόκειται για μία μη κυβερνητική οργάνωση, αποτελεί τον κύριο συνεργάτη με συμβουλευτικό χαρακτήρα, σε θέση παρατηρητή, του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ). Μέσω αυτού εκδίδονται οι διάφορες οδηγίες του ΙΜΟ.
Μία από τις χαρακτηριστικότερες αυτές οδηγίες με παγκόσμια αποδοχή σήμερα είναι η «Διεθνής Σύμβαση SOLAS» που αφορά την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα.
Μέλη της ΔΕΝ (IACS)
- Ο Αγγλικός Νηογνώμονας, (LR) [Register LLOYD’S]
- Ο Αμερικανικός Νηογνώμονας, (ABS) [American Bureau of Shipping].
- Ο Γαλλικός Νηογνώμονας, (BV) [Bureau Veritas].
- Ο Γερμανικός Νηογνώμονας, (GL) [Germanischer Lloyd].
- Ο Ιαπωνικός Νηογνώμονας, (NK) [Nippon Kaiji Kyokai] (Class NK).
- Ο Ιταλικός Νηογνώμονας, (RINA) [Registro Italiano Navale].
- Ο Κινεζικός Νηογνώμονας, CCS [China Classification Society].
- Ο Κορεατικός Νηογνώμονας, (KR) [K. Register of Shipping].
- Ο Νορβηγικός Νηογνώμονας (DNV) [Det Norske Veritas], και
- Ο Ρωσικός Νηογνώμονας, (RS) [R. Register of Shipping].
