Η δύναμη του ανέμου δεν φουσκώνει μόνο τα πανιά μας, όταν κάνουμε ιστιοπλοΐα, αλλά επηρεάζει και τη θάλασσα, δημιουργώντας κινήσεις κυμάτων που ταλαντεύουν το σκάφος μας.
Για αυτές ακριβώς τις κινήσεις θα μιλήσουμε σήμερα και συγκεκριμένα για το φαινόμενο της ταλάντωσης.
Ορισμός
Ως ταλάντωση χαρακτηρίζεται η οποιαδήποτε παλινδρομική κίνηση ενός σώματος γύρω από τη θέση ισορροπίας του. Με τον όρο ταλάντωση πλοίου χαρακτηρίζονται στο σύνολό τους οι διάφορες παλινδρομικές κινήσεις που απαντώνται (παρατηρούνται) στο πλοίο συνήθως σε κυματισμό.
Στη ταλάντωση πλοίου περιλαμβάνονται τρεις παλινδρομικές κινήσεις, οι οποίες και είναι:
Ο Προνευστασμός, (pitching), κοινώς λεγόμενο σκαμπανέβασμα.
Στη ναυτική ορολογία Πρόνευση ή Προνευστασμός (κοινώς σκαμπανέβασμα, pitching) καλείται η κατά το διάμηκες ταλάντωση πλοίου, σε αντίθεση με τη διατοίχηση που γίνεται κατά το εγκάρσιο άξονα του πλοίου Πολλά ναυτικά ατυχήματα έχουν συμβεί όταν πλοία μεγάλου σχετικά μήκους βρέθηκαν επανειλημμένα σε κορυφή κύματος με τα ακραία μέρη, πλώρης και πρύμνης, ελεύθερα με αποτέλεσμα να αποκόπτονται σε δύο μέρη.
Η Διατοίχιση (rolling), κοινώς λεγόμενο μπότζι ή μποτζάρισμα.
Η Διατοίχιση ή διατοιχισμός (rolling, heeling), κοινώς «μπότζι» (λέγεται ακόμη και «σάλος»), είναι όρος της Ναυτιλίας και αφορά μορφή ταλάντωσης του πλοίου κατά τον εγκάρσιο άξονα δηλαδή οι κλίσεις δεξιά και αριστερά που παίρνει το πλοίο «εξ υπαμοιβής» (= διαδοχικά), είτε «εν πλω» (όταν κινείται), είτε «εν όρμω» (αγκυροβολημένο).
Αιτία που προκαλεί τη διατοίχιση είναι είτε ο υφιστάμενος πλάγιος κυματισμός (κατάσταση θαλάσσης), είτε κυματισμός από το φαινόμενο της υποθαλάσσιας, είτε και από άλλο παράγοντα όπως από κυματισμό που προκάλεσε διερχόμενο άλλο πλοίο.
Η Ανάπλαση ή ταλάντωση καθ’ ύψος, (vertical), κοινώς λεγόμενο ανεβοκατέβασμα.
Οι δύο πρώτες παραπάνω μορφές ταλάντωσης αφορούν κλίση πλοίου, ενώ η τρίτη είναι ταλάντωση κατακόρυφη, χωρίς απαραίτητα να δημιουργεί γωνία κλίσης.
Στο σχεδιάγραμμα που παρατίθεται διαφαίνονται οι άξονες χ, y και z, των τριών ταλαντώσεων που παρουσιάζει το πλοίο (και όχι οι διευθύνσεις κλίσεων). Ο άξονας χ είναι ο άξονας του διατοιχισμού, ο άξονας y είναι ο άξονας του προνευτασμού και z ο άξονας της ανάπαλσης. Έτσι 1 είναι η διεύθυνση της ανάλπασης ως προς τη θέση ισορροπίας, 2 ομοίως του προνευστασμού και 3 της διατοίχισης. Επ΄ αυτών 4 είναι η ταλάντωση της ανάλπασης κατά κάθετη διεύθυνση και στροφή δεξιά αριστερά του διαμήκους άξονα του πλοίου, 5 η ταλάντωση του προνευστασμού, εγκάρσια ταλάντωση του πλοίου κατά πλώρη – πρύμνη και 6 η ταλάντωση της διατοίχισης, διαμήκης ταλάντωση του πλοίου δεξιά – αριστερά.
Γενικά όμως στη πράξη, σε θαλασσοταραχή, παρατηρείται ταυτόχρονος συνδυασμός και των τριών παραπάνω μορφών ταλάντωσης, δίνοντας την εντύπωση ότι το πλοίο εκτελεί μια σύνθετη κίνηση μορφής του αριθμού “οκτώ”.
Ως κέντρο ταλάντωσης πλοίου (center of oscillation) προσδιορίζεται το κέντρο πλευστότητας γύρω από το οποίο ταλαντεύεται το πλοίο από εξωτερικές δυνάμεις.
