Ακόμη κι αν δεν έχετε παρακολουθήσει μαθήματα πρώτων βοηθειών, κάποιες πληροφορίες απλές και κατανοητές, μπορεί να σώσουν τη ζωή κάποιου πάνω στο σκάφος, όπου δεν υπάρχει άμεση βοήθεια από γιατρό.
Το φιλί της ζωής
Η τεχνητή αναπνοή γίνεται με την εμφύσηση εκπνεόμενου αέρα του ανανήπτη, μέσα στους πνεύμονες του θύματος. Η μέθοδος αυτή, είναι γνωστή παγκοσμίως και ως “φιλί της ζωής”. Τοποθετούμε το κεφάλι σε θέση υπερέκτασης (προς τα πίσω)
και, αφού διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχουν ξένες ουσίες (αίμα) ή ξένα σώματα μέσα στο στόμα, κλείνουμε τα ρουθούνια της μύτης με το ένα χέρι και εμφυσούμε τον εκπνεόμενο αέρα μας έπειτα από μια βαθιά εισπνοή. Στη μέθοδο αυτή το ανέβασμα του θώρακα
επιβεβαιώνει την είσοδο του εκπνεόμενου αέρα, του ανανήπτη, στους πνεύμονες του θύματος και αποδεικνύει την ορθότητα και την αποτελεσματικότητα της τεχνικής.Η φάση της εισπνοής επιτυγχάνεται ενεργητικά με την εμφύσηση του εκπνεόμενου αέρα και η φάση της εκπνοής πραγματοποιείται παθητικά χάρη στην ελαστικότητα του θωρακικού τοιχώματος και των πνευμόνων. Εάν δείτε ότι δεν σηκώνεται ο θώρακας, σημαίνει ότι υπάρχει εμπόδιο στην αναπνευστική οδό ή ότι η τεχνική δεν εφαρμόζεται σωστά. Στην περίπτωση αυτή έλκεται με τον αντίχειρα στο εσωτερικό του στόματος η κάτω γνάθος, το κεφάλι φέρεται προς τα πίσω (υπερέκταση) και καθαρίζεται και πάλι η αναπνευστική οδός από τυχόν κώλυμα.
Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ)
Το σημείο, στο οποίο εφαρμόζεται η πίεση, είναι το κάτω μισό του στέρνου, ακριβώς πάνω από την ξιφοειδή απόφυση (εικόνα).
Ο ανανήπτης στέκεται δίπλα στο πλευρό του θύματος και τοποθετεί το πίσω τμήμα της παλάμης του ενός χεριού στο προκαθορισμένο σημείο του στέρνου και την παλάμη του άλλου χεριού επάνω στη ράχη του πρώτου. Τα δάχτυλα δεν πρέπει να αγγίζουν το θωρακικό τοίχωμα. Η πίεση εξασκείται μόνο με το πίσω τμήμα της παλάμης και πρέπει να είναι σταθερή και ισχυρή, έτσι ώστε το στέρνο να μετακινείται προς τη σπονδυλική στήλη περίπου 3 έως 5εκ. Η ένταση της πίεσης εξαρτάται από την ηλικία και την ανατομική κατασκευή του θύματος. Άλλη πίεση εφαρμόζεται στο στέρνο ενός αθλητικού άνδρα και άλλη στο μικρό στήθος ενός βρέφους, όπου τα δύο δάχτυλα του ανανήπτη αρκούν για την εφαρμογή της απαιτούμενης πίεσης. Είναι σημαντικό, ότι η πίεση επάνω στο στέρνο πρέπει να γίνεται με το βάρος του σώματος του ανανήπτη, με τα χέρια άκαμπτα στους αγκώνες, έτσι ώστε το έργο της συμπίεσης να είναι ξεκούραστο.
Το θύμα τοποθετείται σε ύπτια θέση επάνω σε μία σκληρή και ανένδοτη επιφάνεια (δάπεδο ή σκληρή σανίδα), για να είναι περισσότερο αποτελεσματική η καρδιακή συμπίεση. Η συχνότητα των καρδιακών συμπιέσεων είναι 60 έως 70 το λεπτό και η αναλογία με την τεχνητή αναπνοή πρέπει να είναι πέντε προς ένα. Δηλαδή μία αναπνοή για κάθε πέντε καρδιακές συμπιέσεις. Η καρδιοπνευμονική ανάνηψη είναι φανερό ότι γίνεται πιο εύκολα και περισσότερο αποτελεσματικά, όταν ένα άτομο εφαρμόζει την τεχνητή αναπνοή και ένα άλλο την καρδιακή συμπίεση ή όταν εναλλάσσονται περισσότερα άτομα κάθε πέντε με δέκα λεπτά στην προσπάθεια ανάνηψης του θύματος.
Αιμορραγίες
Ανάλογα με το αγγείο που έχει τραυματιστεί, η αιμορραγία μπορεί να είναι αρτηριακή, τριχοειδική ή φλεβική. Στην αρτηριακή αιμορραγία, το αίμα έχει έντονο ερυθρό χρώμα και βγαίνει σαν «πίδακας» από το σώμα. Στην τριχοειδική αιμορραγία το αίμα έχει σταθερή αργή ροή και συνήθως δεν πρόκειται για σοβαρού βαθμού αιμορραγία, καθώς τις περισσότερες φορές σταματά αυτόματα. Στη φλεβική αιμορραγία το αίμα είναι σκούρου κόκκινου χρώματος (φλεβικό αίμα) και έχει συνεχή ροή, χωρίς να σφύζει.
Σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε, ότι ουσιαστικά υπάρχουν δυο μεγάλες κατηγορίες αιμορραγίας, η εσωτερική και η εξωτερική.
Η εσωτερική αιμορραγία είναι αυτή που το αίμα συγκεντρώνεται σε μια κοιλότητα του σώματος και τις περισσότερες φορές δεν είναι εμφανής. Έτσι, δύσκολα εντοπίζεται και ακόμη πιο δύσκολα ελέγχεται. Συνήθως, ο άρρωστος ή το θύμα παρουσιάζει τα συμπτώματα του υπογκαιμικού-υποβολαιμικού σοκ (ταχυκαρδία, πτώση αρτηριακής πίεσης, έντονη εφίδρωση, λιποθυμία). Η αρχική αντιμετώπιση της εσωτερικής αιμορραγίας στον τόπο που θα συμβεί δεν είναι εύκολη, διότι πέρα από τα βασικά μέτρα αντιμετώπισης του υπογκαιμικού σοκ δεν έχουμε άλλους τρόπους αντιμετώπισης. Είναι συνεπώς απαραίτητη η άμεση μεταφορά του ατόμου που αιμορραγεί στο πλησιέστερο νοσοκομείο.
Αντίθετα, η εξωτερική αιμορραγία είναι εμφανής και χρειάζεται να ελεγχθεί με απλά μέσα, πριν μεταφερθεί ο τραυματίας στο νοσοκομείο. Οι βασικοί κανόνες που μπορούμε να εφαρμόσουμε για τον έλεγχο μιας εξωτερικής αιμορραγίας είναι:
-πίεση με μια γάζα πάνω από την περιοχή που αιμορραγεί.
-πίεση κεντρικότερα της τροφοφόρου αρτηρίας του άκρου.
-τοποθέτηση περίδεσης, για την αποτροπή της αιμορραγίας κεντρικότερα στο άκρο που αιμορραγεί.
-εφαρμογή ίσχαιμου νάρθηκα.
-τοποθέτηση ειδικού νάρθηκα που φουσκώνει με αέρα.
-εφαρμογή ειδικής στολής (παντελόνι) που φουσκώνει με αέρα για τα κάτω άκρα.
Δαγκώματα και τσιμπήματα από θαλάσσια ζώα
Με εξαίρεση τον καρχαρία και το μπαρακούντα (που δεν υπάρχουν στην χώρα μας), τα περισσότερα θαλάσσια ζώα δεν είναι επιθετικά. Τα δαγκώματα των μεγάλων ζώων της θάλασσας αντιμετωπίζονται, όπως και κάθε άλλος εκτεταμένος τραυματισμός, με κύριο μέλημά τον έλεγχο της αιμορραγίας και την αντιμετώπιση του σοκ. Οι συχνότεροι τραυματισμοί στην Ελλάδα προέρχονται από τις τσούχτρες, τις σμέρνες, τους σκορπιούς, τους αχινούς, τους κώνους, τις μέδουσες, το κοράλλι της φωτιάς, τη θαλάσσια ανεμώνη, τη θαλάσσια ύδρα, τη ρίνα κ.λπ.
Για τα κεντρίσματα από κώνους, αχινούς και ορισμένα ψάρια του γλυκού και αλμυρού νερού δεν υπάρχουν ειδικά αντίδοτα. Το οινόπνευμα και η αμμωνία εξουδετερώνουν μόνο τις τοξίνες της μέδουσας. Το δηλητήριο της ρίνας, της ανεμώνας και της ύδρας αδρανοποιείται με τη θερμότητα. Όλα τα τσιμπήματα ή τα κεντρίσματα από τα θαλάσσια ζώα παρουσιάζουν έντονο, τσουχτερό πόνο και, ελάχιστες φορές, γενικά συμπτώματα, όπως ζάλη, εξάντληση, παράλυση, κράμπα, ναυτία, εμετό ή δύσπνοια.
Τι να κάνετε: Τυλίξτε ένα ύφασμα γύρω από τα χέρια σας και βγάλτε τα πλοκάμια που έχουν μείνει. Ρίξτε πολύ νερό πάνω στην περιοχή ή πλύνετε τη με ξύδι.
Φαρμακείο πρώτων βοηθειών
Το φαρμακείο πρέπει να βρίσκεται σε ειδικό κουτί, το οποίο διαθέτει ειδική σήμανση, και να τοποθετείται μακριά από χώρους με υψηλή θερμοκρασία, υγρασία και έντονες οσμές.
Απαραίτητα φάρμακα:
-Φυσιολογικός ορός. Χρησιμοποιείται για καθαρισμό της πάσχουσας περιοχής (εκδορές, πληγές).
-Οινόπνευμα (αιθυλική αλκοόλη). Το οινόπνευμα σε διάλυμα νερού αποτελεί καλό αντισηπτικό. Το ίδιο και το ξυλόπνευμα.
-Οξυζενέ (υπεροξείδιο του υδρογόνου). Χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό και την απομάκρυνση ξένων σωμάτων από τις πληγές.
Ερυθρό βάμμα του ιωδίου (Betadine). Χρησιμοποιείται για την απολύμανση των τραυμάτων.
-Αντιβιοτικά φάρμακα σε σκόνη, αλοιφή ή σπρέι Νεομικίνη, κοραμισίνη, σουφλαμιδαμίνες κ.ά.
-Βαμβάκι, γάζες (μεγάλες, μικρές), επίδεσμοι ελαστικοί, απλοί, συγκολλητικές ταινίες (λευκοπλάστ).
-Βαζελινούχες αντιβιοτικές γάζες (Fucidine), που εναποτίθενται στην πάσχουσα περιοχή χωρίς επικόλληση.
-Αντιισταμινικά σκευάσματα κατάλληλα σε περίπτωση αλλεργίας από διάφορες αιτίες, όπως δήγματα εντόμων, μεδουσών κ.ά.
-Αμμωνία.
-Αντιεμετικά φάρμακα.
-Αντιδιαρροϊκά φάρμακα.
-Οφθαλμικά κολλύρια.
-Παυσίπονα και αναλγητικά φάρμακα, όπως Σαλικυλικό οξύ (ασπιρίνη κ.ά.) και Παρακεταμόλη (Depon, Ponstan κ.ά.).
