Όλοι μας γνωρίζουμε, ότι πριν από πολλά – πολλά εκατομμύρια χρόνια υπήρχαν πάνω στη γη οι δεινόσαυροι. Ήταν, όμως, μόνο αυτοί; Όχι! Μαζί με τους δεινόσαυρους, πριν από επίσης πολλά – πολλά εκατομμύρια χρόνια, υπήρχαν και οι θαλάσσιες χελώνες.
Θαλάσσιες χελώνες
Και αν το πιο απίθανο πράγμα που θα μπορούσε ποτέ να μας συμβεί είναι να συναντήσουμε μπροστά μας ένα δεινόσαυρο, ευτυχώς έχουμε την τύχη να ελπίζουμε ότι μπορεί σε ένα καλοκαιρινό μας ταξίδι να συναντήσουμε μια θαλάσσια χελώνα.
Η θαλάσσια χελώνα ανήκει στην τάξη “χελώνια” και στην οικογένεια “χελωνιίδες” και είναι ουσιαστικά η μεγαλύτερη από όλες τις χελώνες. Ζει στις τροπικές θάλασσες, κυρίως του Ινδικού Ωκεανού, αλλά και του Ειρηνικού και Ατλαντικού. Σε ολόκληρο τον κόσμο, υπάρχουν 7 είδη θαλάσσιων χελωνών, στη Μεσόγειο όμως συναντώνται 3:
Caretta caretta/ Καρέττα – Καρέττα: το μέγεθός της φτάνει τα 120 εκατοστά και το βάρος της τα 100 κιλά. Μπορεί να ζήσει από 30 μέχρι και 80 χρόνια. Πρόκειται για το μόνο είδος που ωοτοκεί στην Ελλάδα.
Chelonia mydas/ Πράσινη χελώνα: πήρε το όνομά της από το χρώμα του οστράκου της. Το μήκος του κελύφους της φτάνει τα 125 εκατοστά και το βάρος της τα 300 κιλά.
Dermochelys coriacea/ Δερματοχελώνα: η μεγαλύτερη σε μέγεθος και βάρος χελώνα, καθώς το βάρος της μπορεί να φτάσει τα 600 κιλά και το μήκος του κελύφους της τα 2 μέτρα. Το κέλυφός της συγκεκριμένης χελώνας δεν αποτελείται από κόκκαλο, αλλά από ένα είδος δερμάτινων πλακών.
Στην Ελλάδα, οι πιο σημαντικές παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας, που όπως αναφέραμε πρόκειται μόνο για την Καράττα – 
Καρέττα, είναι στη Ζάκυνθο και συγκεκριμένα στον κόλπο του Λαγανά, στην Πελοπόννησο στον κόλπο Κυπαρισσίας και στον κόλπο Λακωνικού και τέλος, στην Κρήτη και συγκεκριμένα στο Ρέθυμνο, στους κόλπους των Χανίων και στο Μεσσαρά.
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα
Ας δούμε, όμως, κάποια γενικά χαρακτηριστικά της θαλάσσιας χελώνας. Είναι ερπετό, που ζει στη θάλασσα και βγαίνει στις ακτές, μόνο όταν πρόκειται να γεννήσει τα αυγά της. Όπως όλα τα ερπετά, λοιπόν, χρησιμοποιεί τη θερμότητα του περιβάλλοντος ως κύρια πηγή συντήρησης της θερμότητας του σώματός της. Το καβούκι της αποτελείται από πολλά οστά περικλείοντας ουσιαστικά τα μαλακά ζωτικά όργανα και διαιρείται σε 2 μέρη: το άνω κέλυφος ή καραπάτσο και το κάτω μέρος ή πλάστρον. Βέβαια, η δερματοχελώνα, όπως δηλώνει και η ονομασία της, έχει δερματώδες καβούκι.
Σε αντίθεση με τη χελώνα της ξηράς, το κεφάλι και τα πόδια της δεν μπαίνουν μέσα στο όστρακο.
Η θαλάσσια χελώνα έχει ένα μοναδικό μικρό οστό στο αυτί, για να συλλαμβάνει ήχους, και μάλιστα είναι αρκετά ευαίσθητη στις χαμηλές συχνότητες, όπως π.χ. οι δονήσεις του εδάφους και των κυμάτων. Η καρδιά της υποδιαιρείται σε δύο κόλπους και μια κοιλιά, με αποτέλεσμα την ατελή διπλή κυκλοφορία, αντέχοντας ένα σχετικά υψηλό επίπεδο διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα της.
Έχει πεπλατυσμένα πτερύγια για πόδια, που τη βοηθούν σημαντικά στη υδρόβια ζωή της. Τα μπροστινά πτερύγια, που είναι πιο μεγάλα από τα πίσω, χρησιμοποιούνται για την προώθησή της, ενώ τα πίσω λειτουργούν σαν πηδάλια.
Η θαλάσσια χελώνα αναπνέει με πνεύμονες, γι’ αυτό και ανεβαίνει συχνά στην επιφάνεια της θάλασσας για να πάρει αέρα.
Τροφικές συνήθειες
Η όσφρηση είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη στις θαλάσσιες χελώνες, κάτι που τους βοηθά σημαντικά στο να βρουν την τροφή τους. Τρέφονται με καβούρια, οστρακοειδή, μαλάκια, αχινούς, τσούχτρες, γαρίδες, σφουγγάρια και με υδρόβια φυτά.
Ζευγάρωμα & αναπαραγωγή
Πως, όμως, ζευγαρώνουν οι θαλάσσιες χελώνες; Τα ενήλικα αρσενικά έχουν πιο μακριές και παχιές ουρές με το άνοιγμα της κλοάκης πιο πίσω απ’ ότι στα θηλυκά. Κατά το ζευγάρωμα το αρσενικό ανεβαίνει πίσω από το θηλυκό κρατώντας το κέλυφός της με τα μπροστινά πτερύγια. Η μακρύτερη ουρά του στρέφεται προς τα κάτω πιέζοντας το άνοιγμα της κλοάκης του στην κλοάκη του θηλυκού.
Η αναπαραγωγή περίοδος ξεκινά νωρίς την άνοιξη στη θάλασσα. Προκειμένου να αναπαραχθούν, οι ενήλικες θαλάσσιες χελώνες μεταναστεύουν προς τις περιοχές ωοτοκίας, οπότε και ζευγαρώνουν. Μετά το ζευγάρωμα, τα θηλυκά κατευθύνονται προς τις παραλίες για να σκάψουν φωλιές και να αφήσουν τα αυγά τους.
Η φωλιά & η ωοτοκία
Οι θηλυκές θαλάσσιες χελώνες, λοιπόν, Μόλις εντοπίσουν την κατάλληλη θέση -άμμος με σωστή θερμοκρασία και υγρασία, στοιχεία απαραίτητα για την επώαση-, φτιάχνουν ένα λάκκο (περίπου 60εκ. βάθος), αρχικά απομακρύνοντας με τα πτερύγιά τους τη στεγνή άμμο της επιφάνειας και στη συνέχεια με τα πίσω πτερύγια σκάβει μια τρύπα, το αυγοθάλαμο, όπου θα γεννήσουν τα αυγά τους. Όταν ολοκληρωθεί η ωοτοκία σκεπάζουν τον αυγοθάλαμο και αρχίζουν να συμπιέζουν, χρησιμοποιώντας τα πίσω πτερύγιά τους, την άμμο πάνω από τα αυγά. Τέλος, σκεπάζουν το σημείο της φωλιάς πετώντας συνεχόμενα άμμο με τα μπροστινά πτερύγια και κατευθύνονται προς τη θάλασσα.
Οι θαλάσσιες χελώνες ωοτοκούν περίπου κάθε 2 – 4 χρόνια και κατά την περίοδο αναπαραγωγής ένα θηλυκό κάνει 2 – 4 φωλιές. Ο αριθμός των αυγών που γεννά δεν είναι συγκεκριμένος, αλλά ποικίλει ανάλογα με το είδος της χελώνας από 50 μέχρι 120. Το κέλυφος των αυγών είναι άσπρο και μαλακό, είναι μικρά, στρογγυλά και περιβάλλονται από μία ρευστή αντισηπτική ουσία που τα προστατεύει. Για την εκκόλαψή τους απαιτείται
χρόνος περίπου 2 εβδομάδων, ανάλογα με τη θερμοκρασία της άμμου. Φυσικά, δε σημαίνει ότι από όλα τα αυγά που υπάρχουν στη φωλιά θα καταφέρουν να βγουν οι νεοσσοί. Θεωρείται, ότι περίπου το 70% των αυγών εκκολάπτεται κατά τους δυο τελευταίους καλοκαιρινούς μήνες.
Όταν πλησιάσουν στην επιφάνεια, εάν είναι μέρα σταματούν οποιαδήποτε διαδικασία προς την έξοδό τους μέχρι να έρθει η νύχτα ή το χάραμα και δροσίσει η άμμος, οπότε και βγαίνουν όλα μαζί τα μικρά χελωνάκια και κατευθύνονται προς τη θάλασσα προσανατολισμένα προς το πιο φωτεινό ορίζοντα. Τις πρώτες ώρες κολυμπούν συνεχώς από τη στεριά προς το ανοιχτό πέλαγος, όπου αφήνονται να παρασυρθούν από τα ρεύματα. Αυτό είναι και το πρώτο ταξίδι τους, το πιο σημαντικό ίσως, γιατί καταφέρνουν να προσανατολίζονται, ώστε πολλά χρόνια μετά να γυρίσουν πίσω ακριβώς στο ίδιο σημείο, για να γεννήσουν. Εδώ να πούμε, ότι μόνο οι θηλυκές χελώνες επιστρέφουν πίσω στην ακτή, οι αρσενικές δε γυρνούν ποτέ.
Ωστόσο, στην αρχή ο δρόμος τους αυτός δεν είναι χωρίς εμπόδια μια και έχουν να αντιμετωπίσουν φυσικούς κινδύνους, όπως καβούρια, γλάρους και ψάρια. Οι έρευνες μάλιστα έχουν δείξει, ότι σε κάθε χίλια χελωνάκια καταφέρνει να επιζήσει και να ενηλικιωθεί μόνο ένα.
