Σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης, το βλέμμα των δημόσιων αλλά και των ιδιωτικών επιχειρήσεων πρέπει να είναι στραμμένο στην κοινωνία. Μόνο μέσα από αυτήν θα μπορέσουν να δοθούν οι απαραίτητες για επιβίωση επιλογές, γιατί πολύ απλά εκεί υπάρχει η πρωτογενής αγοραστική δύναμη που απαιτείται.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα επιχειρήσεων, οι οποίες οφείλουν να εφαρμόζουν πολιτικές που συνάδουν με το αίσθημα της κοινωνίας και όχι να λειτουργούν σαν μεμονωμένοι κερδοσκοπικοί οργανισμοί, είναι οι τράπεζες.
Πόσο εφικτό είναι αυτό στις μέρες μας και ποια είναι σήμερα η θέση των τραπεζικών οργανισμών στην ελληνική κοινωνία;
Πριν απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, ας αποσαφηνίσουμε πρώτα τον όρο «κοινωνική ευθύνη των τραπεζών».
Παρακάτω επισημαίνονται επιγραμματικά ορισμένες παράμετροι που είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για τον καθορισμό της σύγχρονης έννοιας της ΕΚΕ (εταιρική κοινωνική ευθύνη):
- Ενσωμάτωση των αρχών ΕΚΕ στη στρατηγική, στις πολιτικές και στις διαδικασίες της τράπεζας.
- Ενίσχυση της μακροπρόθεσμης εταιρικής αξίας επιδιώκοντας τη βιωσιμότητα και την ποιότητα σε αντιδιαστολή με την αναζήτηση βραχυπρόθεσμων οφελών.
- Διαφάνεια στη λειτουργία και σε όλες τις τραπεζικές συναλλακτικές πρακτικές με στόχο την ενδυνάμωση σχέσεων εμπιστοσύνης με τους πελάτες. Σε αυτό περιλαμβάνονται τόσο ο σχεδιασμός των προϊόντων και υπηρεσιών όσο και η ουσιώδης ενημέρωση και στήριξη των πελατών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις συναλλαγές τους με την τράπεζα.
- Πλήρης συμμόρφωση με το κανονιστικό και ρυθμιστικό πλαίσιο.
- Λογοδοσία κατά τα διεθνή πρότυπα.
- Διαρκής διάλογος με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
- Συμβολή στην κοινωνική συνοχή, στην ανάδειξη και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Διαβάζοντας τα παραπάνω, αντιλαμβανόμαστε ότι στις μέρες μας τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.
Το ίδιο το κράτος αλλά και η γενικότερη πολιτική βούληση στην Ευρώπη λαμβάνουν καθημερινά μέτρα για την προστασία των τραπεζικών ιδρυμάτων, μετατρέποντας την ύπαρξη τους σε αυτοσκοπό, αγνοώντας ότι και αυτά τα ιδρύματα δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετούν το κοινωνικό σύνολο.
Με τη σειρά τους λοιπόν οι τράπεζες ακολουθούν στρατηγικές επιζήμιες για ένα μεγάλο σύνολο πολιτών, οι οποίοι αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις νέες αυτές συνθήκες που δημιουργούνται. Προηγουμένως αναφέραμε τις έννοιες που εμπεριέχονται στη φράση «κοινωνική ευθύνη», τώρα θα προσπαθήσουμε να δούμε κατά πόσο αυτές ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα.
Κυνήγι οφειλετών
Οι περισσότερες τράπεζες πλέον έχουν μπει σε μια διαδικασία ανελέητου κυνηγιού οφειλετών. Αυτούς δηλαδή που χρωστούν από κάρτες, από δάνεια κεφαλαίου κινήσεως, από διακοποδάνεια, από στεγαστικά δάνεια, από δάνεια επισκευών, από δάνεια σπουδών, από δάνεια για θεραπεία από νόσο, από καταναλωτικά δάνεια και από δάνεια κάθε είδους, ονομασίας και αντικειμένου, ορισμένα από τα οποία, αν και έχουν εξοφληθεί κάμποσες φορές, εξακολουθούν να οφείλονται στις τράπεζες, λόγω των ιδιόρρυθμων συμβάσεων που υπέγραψαν οι οφειλέτες.
Μείωση χρηματοδότησης
Αρκετοί τομείς του επιχειρηματικού κόσμου αρχίζουν να συρρικνώνονται εξ αιτίας των περιορισμένων ή ανύπαρκτων πόρων που κλασσικά προέρχονταν από τα τραπεζικά ιδρύματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ναυτιλία, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα.
Σημαντική πληγή στον σημαντικό αυτόν τομέα, οι τράπεζες λόγω της αδυναμίας που επιδεικνύουν για την έκδοση δανείων προς τη ναυτιλία ενώ όπως όλα δείχνουν, οι πρώτοι μήνες του 2012 θα δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο.
Λιγότερα δάνεια στην οικονομία
Το σύγχρονο οικονομικό μοντέλο απαιτεί μεγάλη διακίνηση χρήματος στην πραγματική οικονομία. Αυτή εξασφαλίζεται από την αγοραστική δυνατότητα των πολιτών. Ο όρος «αγοραστική δυνατότητα» συνδέεται άμεσα με τη διαδικασία χορήγησης δανείων από τα εκάστοτε τραπεζικά ιδρύματα. Στις μέρες όμως, αυτή ακριβώς η παροχή δανείων έχει μειωθεί δραματικά με άμεσο αποτέλεσμα τον δραστικό περιορισμό της αναγκαίας αγοραστικής δύναμης.
.jpeg)
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τον περασμένο Οκτώβριο, οι χορηγήσεις τραπεζικών δανείων σημείωσαν μείωση της τάξεως του 2,2% σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ).
Τον Σεπτέμβριο, η τραπεζική χρηματοδότηση προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά είχε επίσης μειωθεί κατά 2,2%. Τον Αύγουστο η μείωση ήταν 1,3%.
Στο σύνολο της οικονομίας, η πιστωτική επέκταση υποχώρησε κατά 1,2% από μείωση 0,9% τον Σεπτέμβριο.
Συμπεράσματα
Οι τράπεζες στις μέρες μας δεν λειτουργούν με γνώμονα την κοινωνική ευθύνη αλλά με βάση τους κανόνες της σκληρής οικονομίας. Στα πλαίσια βέβαια της επιβίωσης, η λήψη ακόμα και σκληρών μέτρων είναι αναγκαία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως και τον νευραλγικό ρόλο που παίζουν τα τραπεζικά ιδρύματα στην εξέλιξη της σύγχρονης οικονομίας.
Επιβάλλεται λοιπόν, μια πιο «ανθρωπιστική» προσέγγιση, ώστε να δημιουργηθεί ο κατάλληλος χώρος και χρόνος για (ιδιωτική) κυρίως ανάπτυξη. Ανάπτυξη που όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, θα χρεωθεί θετικά και στους ισολογισμούς των τραπεζών.