Όσοι ασχολούνται με την ιστιοπλοΐα αντιλαμβάνονται από την πρώτη στιγμή ότι ο κόσμος της θάλασσας μεταβάλλεται συνεχώς. Οι μεταβολές αυτές οφείλονται κυρίως στις επιδράσεις των εκάστοτε καιρικών συνθηκών, στην ατμοσφαιρική πίεση κτλ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των μεταβολών αυτών είναι τα θαλάσσια ρεύματα.
Ως θαλάσσιο ρεύμα ορίζεται η συνεχής οριζόντια κίνηση, οριζόντια μετακίνηση μεγάλων ποσοτήτων θαλασσίου ύδατος μέσα στις εκτεταμένες υδάτινες μάζες των ωκεανών. Αυτή η κίνηση οφείλεται στους εξής παράγοντες: στην πνοή των επιφανειακών ανέμων, στις αντιθέσεις πυκνότητας των υδάτων λόγω έντονης εξάτμισης και αλμυρότητας. Άλλοι παράγοντες είναι η διαμόρφωση των ακτών και των πυθμένων, η θέση των μεγάλων κέντρων ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας καθώς και η επίδραση της δύναμης Coriolis (δεξιόστροφη στο βόρειο ημισφαίριο και αριστερόστροφη στο νότιο).
Με λίγα λόγια μπορούμε να φανταστούμε τα θαλάσσια ρεύματα ως υποθαλάσσια ποτάμια τα οποία, ανάλογα με το που ξεκινούν, χαρακτηρίζονται ως θερμά ή ψυχρά. Έτσι, αν ένα θαλάσσιο ρεύμα ξεκινά από την τροπική ζώνη και κινείται προς τους πόλους θα είναι θερμό ενώ αν ξεκινά από τους πόλους θα είναι ψυχρό. Η παρουσία των θαλάσσιων ρευμάτων επηρεάζει το κλίμα μιας περιοχής.
Τα θαλάσσια ρεύματα τα διακρίνουμε στα:
- Θερμά θαλάσσια ρεύματα, τα οποία κινούνται από τον ισημερινό προς τους πόλους και είναι θερμότερα από τα γειτονικά ύδατα.
- Ψυχρά θαλάσσια ρεύματα, τα οποία από τους πόλους προς τον ισημερινό και είναι ψυχρότερα από τα γειτονικά του ύδατα.
- Ρεύματα αποζημίωσης, (ή επιστρέφοντα ρεύματα) τα οποία αναπληρώνουν τις απώλειες σε νερό που υφίσταται μια θαλάσσια περιοχή από την οποία ξεκινούν θαλάσσια ρεύματα.
Επίσης, πολύ στενή είναι η σχέση μεταξύ της Γ. Κ. Α. (γενικής κυκλοφορίας ατμόσφαιρας) και των θαλασσίων ρευμάτων. Αυτή η σχέση είναι εντονότερη στα μεσαία και μεγάλα πλάτη του Ν. Ημισφαιρίου. Στα μεγάλα πλάτη του Β. Ημισφαιρίου η σχέση αυτή διαταράσσεται λόγω της μεγάλης εξάπλωσης της ξηράς.
Όσον αφορά τη φορά κίνησης των θαλασσίων ρευμάτων αυτή είναι ίδια με τη φορά των δεικτών του ρολογιού για το βόρειο ημισφαίριο ενώ στο νότιο ημισφαίριο είναι αντίθετη από τη φορά των δεικτών του ρολογιού.
Από τα πιο γνωστά θαλάσσια ρεύματα είναι το θερμό ρεύμα του Μεξικού, το οποίο επηρεάζει την Δυτική Ευρώπη και το Κούρο Σίβο που ξεκινά από την Ιαπωνία και επηρεάζει την Ανατολική Ασία.
Οι ελληνικές θάλασσες δεν παρουσιάζουν θαλάσσια ρεύματα μεγάλης κλίμακας.
Τα κυριότερα από αυτά είναι τα εξής:
α) Το ψυχρό ρεύμα του Εύξεινου Πόντου, που προχωρεί κατά μήκος των ανατολικών ακτών της ηπειρωτικής Ελλάδας και εξαφανίζεται στο νότιο Αιγαίο. Από το ρεύμα αυτό επηρεάζεται το κλίμα των ακτών προς το ψυχρότερο και ξηρότερο.
β) Το θερμό ρεύμα της Μεσογείου, που διακλαδίζεται προς το Ιόνιο και το Αιγαίο πέλαγος και καθιστά το κλίμα της Νότιας Ελλάδας θερμό και υγρό.
