Ο σημαντικότερος σύμμαχος για κάθε ψαρά, το δόλωμα ή καλύτερα το σωστό δόλωμα είναι αυτό που μπορεί να εξασφαλίσει μια καλή ψαριά. Αν και στη αγορά υπάρχει μια πληθώρα τεχνιτών δολωμάτων, εμείς θα επικεντρωθούμε σε αυτά που παράγει η ίδια η θάλασσα. Ξεκινάμε;
ΣΚΟΥΛΗΚΙΑ
Άγριο
Το συνηθισμένο μέγεθός του είναι δέκα έως δεκαπέντε εκατοστά περίπου. Το άσπρο – κίτρινο και ελαφρύ καφέ, αποτελούν το χρωματισμό του. Όταν το βγάλουμε από τη θάλασσα ή το αγοράσουμε από τα ειδικά αλιευτικά καταστήματα, το διατηρούμε μέσα σε θαλασσινό νερό ή σε υγρό μαλακό χαρτί έως ότου φτάσουμε στον προορισμό μας. Αν ο χρόνος από τη παραλαβή μέχρι την χρήση του είναι μεγάλος, οι συχνές αλλαγές του θαλασσινού νερού ή η τοποθέτηση ειδικής αεραντλίας στο δοχείο που το διαφυλάσσουμε, είναι ό,τι καλύτερο για να διατηρείται το δόλωμα ολοζώντανο. Πριν δολώσουμε, το κόβουμε σε ροδέλες, με τρόπο τέτοιο που να ανταποκρίνεται στο εκάστοτε αγκίστρι. Πάντα σε μικρό δοχείο, κολυμπούν οι κομμένες ροδέλες, μέσα στο υγρό που φυλάσσει στο εσωτερικό του το παραπάνω σκουλήκι. Κατάλληλο για παραγάδι, γιατί με τη σκληρότητα που διαθέτει το Άγριο, δεν φεύγει εύκολα από το αγκίστρι. Οι σαργοί, τα σκαθάρια και οι σικιοί, είναι από τα καλά ψάρια που το προτιμούν.
Μάνα
Όσον αφορά το μέγεθός της, τη βρίσκουμε λίγο πιο μεγάλη από το άγριο, με μια μικρή αύξηση στο πάχος της. Επίσης αυξάνεται η ελκυστικότητά της, γιατί φωσφορίζει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η συντήρηση και οι τρόποι δολώματος και ψαρέματος, δεν διαφέρουν απ το άγριο. Η ποιοτική διαφορά της Μάνας, αναγκάζει τους ψαράδες να την προτιμούν για το πεταχτάρι και λιγότερο στην καθετή και το παραγάδι. Προσελκύει τσιπούρες, σαργούς, σκαθάρια, σπάρους και άλλα μικρά πετρόψαρα.
Χαλκιδέικο ή Μονοδόλι
Ο μέσος όρος του μεγέθους του είναι στα επτά εκατοστά περίπου. Η συντήρησή του δεν διαφέρει από τη Μάνα και το Άγριο. Διαφέρει ο τρόπος που το περνάμε στο αγκίστρι. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα δολώματα που τα περνάμε κεντητά, το αγκίστρι διαπερνάει το χαλκιδέικο και δολώνεται ολόκληρο, εξού και το όνομά του (Μονοδόλι). Το προκλητικό άσπρο χρώμα του, η ικανότητά του να φωσφορίζει και οι ελκυστικές κινήσεις που κάνει δολωμένο, το αναγάγουν σε ένα από τα καλύτερα δολώματα για τα νερά της Μεσογείου. Αυτά τα χαρακτηριστικά ωθούν τους ψαράδες στη περιορισμένη και αυστηρή χρήση του. Το πεταχτάρι, είναι ο κύριος τρόπος που χρησιμοποιείται, σπάνια δε, στο παραγάδι και τη καθετή. Είναι καλό δόλωμα για τσιπούρες, λυθρίνια, σαργούς και άλλα καλά πατόψαρα. Το μελανούρι και το λαβράκι δύσκολα αντιστέκονται στη προκλητικότητα του Χαλκιδέικου.
Μαύρο
Σκουλήκι των αμμουδερών βυθών. Ζει και αυτοπροστατεύεται από το κέλυφος που διαθέτει σε όλο το μήκος του σώματός του. Το μαύρο χρώμα που έχει, του έδωσε και την ονομασία του. Τα πολλά και μικρά ποδαράκια που διαθέτει κατά μήκος και το μαλακό σώμα του, προκαλούν επίμονα τα θύματά του. Η συντήρησή του είναι ολιγοήμερη. Σε δροσερό περιβάλλον γίνεται κατάλληλο για μουρμούρες, αλλά και για σαργούς, σπάρους και άλλα πετρόψαρα, όπως πέρκες, γύλους, χάνους, χειλούδες κ.α. Το χρησιμοποιούμε στο πεταχτάρι και λιγότερο στη καθετή.
Φαραώ
Το μήκος του μπορεί να πλησιάσει και τα δύο μέτρα. Από τη συλλογή ή την αγορά του, μέχρι τη χρήση του, το διατηρούμε μέσα σε θαλασσινό νερό. Είναι το δόλωμα που διαθέτει τα πιο πολλά θετικά χαρακτηριστικά. Το κομμάτι που είναι περασμένο στο αγκίστρι, συνεχίζει να κάνει σπασμωδικές, ζωντανές κινήσεις. Το αίμα που φεύγει από το σώμα του, μαλαγρώνει τη γύρω από το δόλωμα περιοχή. Η ικανότητά του να φωσφορίζει και το σκληρό κρέας του σε σχέση με το Μαύρο, το κατατάσσουν στα πιο αποτελεσματικά δολώματα. Χρησιμοποιείται κυρίως στο πεταχτάρι για τσιπούρες, σαργούς, σκαθάρια, σικιούς, αλλά και σε μεγαλύτερα αρπαχτικά ψάρια όπως στήρες, συναγρίδες, σφυρίδες, ροφούς, λαβράκια. Αλλά και τα μουγγριά, οι σμέρνες και τα χταπόδια δε το αποφεύγουν. Η δύσκολη συλλογή και η υψηλή τιμή του, αναγκάζουν τους ψαράδες, όπως και στο μονοδόλι, να περιορίζουν και να προσέχουν στην κατανάλωσή του. Η σπατάλη στα πολλά αγκίστρια του παραγαδιού, ακόμα και της καθετής, (αρματωσιά πέντε έως δέκα αγκίστρια), αποφεύγεται. Αυτό όμως δεν συμβαίνει σε ξέρες που κυκλοφορούν πολλά ασπρόψαρα. Εκεί τα παραγάδια είναι δολωμένα με Φαραώ ή άλλα καλά δολώματα.
Ακροβάτης
Πωλείται στα περισσότερα καταστήματα με είδη αλιείας, μέσα σε μικρά χάρτινα κουτάκια. Διατηρείται ζωντανό για δεκαπέντε περίπου μέρες σε δροσερό περιβάλλον και ακόμα καλύτερα στη συντήρηση ψυγείου. Είναι εύχρηστο δόλωμα για ερασιτέχνες ψαράδες της ακτής και προκαλεί όλα τα πετρόψαρα. Επίσης, καλά αποτελέσματα έχει και στη καθετή για γόπες, τσέρουλες, λυθρίνια, μπαλάδες κ.α.
Κόκκινο ή Ιωδίου
Το βρίσκουμε πολύ δύσκολα. Λεπτό σκουλήκι, χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα όταν το περνάμε στο αγκίστρι. Το αίμα του ξετρελαίνει τα ψάρια. Δολώνεται συνήθως για μουρμούρες, αλλά προκαλεί και τα άλλα ψάρια. Οι κυρίαρχοι τρόποι ψαρέματος με κόκκινο, είναι το πεταχτάρι και η καθετή.
ΟΣΤΡΑΚΟΕΙΔΗ
Πεταλίδα
Είναι εύκολο στη συλλογή του, γι’ αυτό και πιο πολλοί ψαράδες το χρησιμοποιούν. Το σκληρό κρέας του, μας βοηθάει να ψαρεύουμε ανάμεσα σε μικρά ψάρια και να μη ξαγκιστρώνεται εύκολα. Απευθύνεται σε όλα τα ψάρια, με μέτρια συνήθως αποτελέσματα. Χρησιμοποιείται σε όλους τους τρόπους ψαρέματος.
Πορφύρα
Σπάζοντας το όστρακό της, ξεχωρίζουμε το καθαρό και σφιχτό κρέας από το υπόλοιπο σώμα, το οποίο αποτελεί το δόλωμα. Δολώνουμε με πορφύρα τα παραγάδια, αλλά την χρησιμοποιούμε και στο πεταχτάρι. Τη κυνηγάνε οι τσιπούρες, οι πέρκες, οι κοκωβιοί, τα σκορπίδια και άλλα ψάρια.
Σωλήνα
Είναι δόλωμα που ζει στους αμμουδερούς βυθούς. Στην αγορά το βρίσκουμε σε ζωντανή ή κατεψυγμένη μορφή. Αφού ανοίξουμε με μαχαίρι το όστρακό της, παίρνουμε το μαλακό κρέας κόβοντάς το σε τεμάχια τέτοια που να ανταποκρίνονται στα αγκίστρια μας. Με τη σωλήνα δολώνουμε τη καθετή μας και το πεταχτάρι. Ψαρεύουμε κυρίως μουρμούρες, αλλά και τα υπόλοιπα ψάρια δεν αντιστέκονται στο λευκό και μαλακό κρέας της.
Σαμάρι
Το δόλωμα Σαμάρι είναι σε διαφορετικό σχήμα και με σκληρότερο κρέας. Εκτός από το πεταχτάρι και την καθετή, μερικοί ψαράδες το χρησιμοποιούν και στο παραγάδι. Τα πετρόψαρα, οι μουρμούρες και οι σαργοί το προτιμούν.
Σαλιγκάρι
Υπάρχει σε αφθονία στις ακτές των θαλασσών, όπως η πεταλίδα. Είναι η πρόχειρη και η γρήγορη λύση για την ανεύρεση δολώματος. Χρησιμοποιείται από πολλούς ψαράδες των ακτών και ειδικά απ’ αυτούς που ψαρεύουν από τα βράχια. Το κυνηγούν τα πετρόψαρα και μερικές φορές πιάνονται σαργοί από μισό κιλό και πάνω.
ΜΑΛΑΚΟΣΤΡΑΚΑ
Γαρίδα
Μια απόχη με ψιλό μάτι και ένας φακός, μας είναι αρκετά από πλευράς εξοπλισμού για να βγάλουμε γαρίδες από τη θάλασσα, σε μόλους και σε ήρεμους κολπίσκους. Το αγκίστρι διαπερνά στο σώμα της από την ουρά έως κάτω από το κεφάλι, διατηρώντας την με αυτόν τον τρόπο ζωντανή. Όταν θέλουμε να ταξιδέψει στην πορεία των ρευμάτων, περνάμε το αγκίστρι στο πίσω μέρος του σώματός της, κάνοντας με αυτόν τον τρόπο προκλητική φασαρία για τα θύματά της. Τα λαβράκια ψαρεύονται περισσότερο με τη ζωντανή γαρίδα, πιάνονται όμως και χταπόδια, μικρές τσιπούρες και πλήθος άλλων αρπαχτικών πετρόψαρων. Αποτελεσματικό δόλωμα για ψάρεμα και από την ακτή και από την βάρκα.
Καραβιδάκι
Είναι πιο μαλακό και πιο ευαίσθητο από την γαρίδα. Ο τρόπος που δολώνεται δεν διαφέρει απ’ αυτόν της γαρίδας. Απευθύνεται συνήθως σε ψάρια του βυθού, όπως τη τσιπούρα, το σπάρο, τη μουρμούρα, τα λυθρίνια, τους σαργούς, τους χάνους, τις πέρκες κ.α. Το χρησιμοποιούμε σε όλους τους τρόπους ψαρέματος, στο παραγάδι, την καθετή, το πεταχτάρι.
Καβούρι
Ο μαλακός μικρός κάβουρας, είναι ένας από τους καλύτερους μεζέδες των μεγάλων τσιπούρων. Καλό δόλωμα είναι και η δαγκάνα από το κάβουρα, που το κέλυφός τους είναι πιο σκληρό. Ακόμα, μπορούμε να αγκιστρώσουμε ή να δέσουμε μεγάλο κάβουρα πάνω στην χταποδιέρα μας, προσελκύοντας με αυτόν τον τρόπο τα χταπόδια.
ΨΑΡΟΔΟΛΙΑ
Σαρδέλα
Απλό και πολλές φορές αποτελεσματικό δόλωμα. Δολώνεται φρέσκια ή την αποξηραίνουμε μερικώς με χοντρό αλάτι. Την χρησιμοποιούμε στο πεταχτάρι, στο πολυάγκιστρο, όταν ψαρεύουμε με καλάμι απίκο, στη βάρκα με καθετή, στα ρηχά και βαθιά νερά στο παραγάδι. Με τη σαρδέλα πιάνονται κέφαλοι, σπάροι, σαργοί, λυθρίνια, μπαλάδες, λαβράκια, τσιπούρες, μελανούρια, μουγγριά, σμέρνες, χταπόδια, κοκωβιοί, γύλοι, χειλούδες. Ακόμα, και τα μεγάλα ψάρια δεν μπορούν να αντισταθούν στην προκλητική μυρωδιά της, όπως οι ροφοί, οι συναγρίδες, οι στείρες, οι σφυρίδες, οι μπακαλιάροι, οι πεσκαντρίτσες κ.α.
Γάβρος
Ο τρόπος που δολώνεται δεν διαφέρει από εκείνο της σαρδέλας. Κόβοντας το γάβρο φιλέτο γίνεται ένα από τα καλύτερα δολώματα για τη ζαργάνα. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος που χρησιμοποιείται είναι το παραγάδι. Το κυνηγούν όλα τα σπαροειδή, τα λυθρίνια, οι μπαλάδες, οι στείρες και οι σφυρίδες.
Σκουμπρί – Σαβρίδι
Με αυτά τα ψαροδόλια, ολόκληρα ή σε τεμάχια, δολώνονται τα παραγάδια του αφρού, για τόνους, παλαμίδες, κυνηγούς, λίτσες, ξιφίες. Το σαβρίδι είναι ελκυστικό δόλωμα για χταπόδια, μουγγριά, ροφούς και σφυρίδες. Από το σκουμπρί και το σαβρίδι, κόβουμε υπομονετικά το κρέας του σε στενόμακρα τεμάχια, δημιουργώντας δολώματα για τις αλιευτικές μας ανάγκες.
ΑΣΠΡΟΔΟΛΙΑ
Καλαμάρι
Ανεξάρτητα από την μορφή που βρίσκεται (φρέσκο ή κατεψυγμένο) το κόβουμε σε στενές μακριές λωρίδες. Ανάλογα με τον τρόπο που θα ψαρέψουμε και το μέγεθος των αγκιστριών που χρησιμοποιούμε, διαμορφώνουμε το μήκος των λωρίδων. Το κρέας του είναι άσπρο, μαλακό και προκαλεί μεγάλο αριθμό ψαριών. Δολώνεται στην καθετή, στο πεταχτάρι και λιγότερο στο παραγάδι.
Θράψαλο
Οι διαφορές του από το καλαμάρι βρίσκονται στο μέγεθος, στο πάχος του σώματός του και στη σκληρότητά του. Για να το φέρουμε σε μορφή δολώματος, ακολουθούμε την ίδια διαδικασία όπως και στο καλαμάρι. Λόγω της σκληρότητάς του χρησιμοποιείται κυρίως στο παραγάδι, αλλά και στην καθετή και το πεταχτάρι. Προσελκύει τους σαργούς, αβλιάδες, μουρμούρες, σπάρους, σκαθάρια, τσιπούρες, πέρκες, χάνους, σαλούφαρδους κ.α. Δεν πρέπει να παραλείψουμε τους ψαράδες που χρησιμοποιούν το θράψαλο και τη σουπιά και για ψάρια όπως συναγρίδες, σφυρίδες κ.α.
Μοσχοχτάποδο
Αφαιρούμε τη λεπτή μεμβράνη που καλύπτει την κουκούλα και τα πλοκάμια του, και έχουμε ένα έτοιμο δόλωμα λευκό με ροζέ αποχρώσεις. Δολώνεται ολόκληρο σε χοντρά παραγάδια και σε χοντρές πετονιές που ρίχνονται από βάρκα ή και στεριά. Οι ροφοί, τα μουγγριά, οι σμέρνες, οι στείρες, οι βράχοι, οι σφυρίδες, είναι μερικά από τα μεγάλα ψάρια που το κυνηγούν. Μερικοί ψαράδες χρησιμοποιούν το μοσχοχτάποδο στη συρτή τους για μεγάλα μαγιάτικα, κυνηγούς, λίτσες, τοννοειδή κ.α
ΨΑΡΙΑ
Ο σπάρος, ο κοκωβιός, η ζαργάνα, ο κέφαλος, η καλογριά, η αθερίνα, είναι από τα συνηθισμένα ψάρια, που αποτελούν τη σειρά των ζωντανών δολωμάτων. Ανάλογα με την εποχή χρησιμοποιούμε το κατάλληλο.
