Πόσο αλήθεια επιδρά ο χαρακτήρας της μεταμοντέρνας κοινωνίας στις διαπροσωπικές σχέσεις; Έως ποιο βαθμό η έννοια της συντροφικότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών προσδιορίζεται από την αφηρημένη και αποσπασματική τοποθέτηση του ατόμου μέσα στο χώρο και στο χρόνο, από το περιβάλλον απειλής και διακινδύνευσης που η μετανεωτερική εποχή έχει οριοθετήσει;
Αυτά τα ερωτήματα, με αφορμή την ανάγνωση του βιβλίου «Ρευστή αγάπη» του κοινωνιολόγου Ζύγκμουντ Μπάουμαν, αναδεικνύονται ιδιαίτερα καίρια και ουσιαστικά για αυτόν που θέλει να στοχαστεί λίγο βαθύτερα πάνω στην ευθραυστότητα των ανθρωπίνων δεσμών.
Πράγματι, σύμφωνα πάντα με τη θεωρία του συγγραφέα αλλά και την επαλήθευση αυτής μέσα στις καθημερινές μας σχέσεις, ο άνθρωπος της ρευστής κοινωνίας των τελευταίων δεκαετιών τείνει να δημιουργεί δεσμούς εξαρχής χαλαρούς, ώστε να μπορούν να λύνονται εύκολα, γρήγορα και δίχως πόνο, όταν αλλάζουν οι περιστάσεις. Ο θρίαμβος του ατομικισμού σε άρρηκτο συνδυασμό με την απελπισμένη αναζήτηση ταυτότητας, αυτοπροσδιορισμού και αυτοκατάφασης κατέστησε τον σύγχρονο άνθρωπο ανασφαλή και προπαντός ανίκανο να εμπιστευτεί και να δεσμευτεί.
Σε μια τέτοια κατάσταση, οι επιθυμίες των ατόμων συγχέονται. Άντρες και γυναίκες, από τη μια νιώθουν αναλώσιμοι και γι’ αυτό λαχταρούν διακαώς την συνύπαρξη, από την άλλη φοβούνται τις υποχρεώσεις προς τον άλλο και το διακύβευμα της «ελευθερίας» τους που μπορεί να επιφέρει μια μόνιμη και σταθερή σχέση.
Μέσα από τέτοιας υφής συγκρουσιακά συναισθήματα, προκύπτουν οι «σχέσεις τσέπης», όπως ο Ζ. Μπάουμαν εύστοχα ορίζει. Σχέσεις, τις οποίες οι άνθρωποι «μπορούν να βγάζουν όποτε τις χρειάζονται», αλλά και να τις καταχωνιάζουν βαθιά όταν τους είναι άχρηστες. Σχέσεις, κατά τις οποίες η «δέσμευση» τίθεται υπό αναίρεση, όταν η πόρτα παραμένει ανοιχτή σε άλλα πιθανά ειδύλλια, ενδεχομένως πιο ικανοποιητικά και χορταστικά.
Σχέσεις, φιλικές προς τον χρήστη του ηλεκτρονικού υπολογιστή, ο οποίος όταν πιεστεί ή απλά βαρεθεί, μπορεί μόνο να πατήσει «Διαγραφή» και να ξεμπερδέψει.
Όταν όμως η ποιότητα σε απογοητεύει, αναζητάς λύτρωση στην ποσότητα. Τότε βέβαια ανοίγεται ένας φαύλος κύκλος. Η συνεχής επιτάχυνση της αναζήτησης «σχέσεων» μετατρέπεται σε εξαντλητική αγγαρεία, πιο φορτική ίσως και από την ίδια την απόφαση της αφοσίωσης…
Marita@Lab