Σε αυτό το άρθρο θα σας δείξουμε τους βασικούς τύπους άγκυρας που υπάρχουν, τα υλικά από τα οποία φτιάχνονται, τις αλυσίδες που μπορείτε να επιλέξετε, καθώς και μια ιστορική αναδρομή του απαραίτητου αυτού εξαρτήματος, για όλα τα σκάφη.
Οι άγκυρες διακρίνονται σε δύο βασικούς τύπους: Αυτές που «θάβονται» (Burying Anchors) και χρησιμοποιούνται σε μαλακούς βυθούς, και αυτές που «αγκιστρώνονται» (Hooking Anchors) στον πυθμένα της θάλασσας, και χρησιμοποιούνται συνήθως σε σκληρούς βυθούς ή βράχια.
Άγκυρες που θάβονται είναι αυτές των τύπων: Bruce, CQR, Danforth, Fluke και όλες οι παραπλήσιες με αυτές. Άγκυρες που αγκιστρώνονται είναι αυτές των τύπων: Αγγλικού Ναυαρχείου και Grapnel, καθώς και όσες προκύπτουν από αυτές.Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των γνωστότερων τύπων αγκυρών
Bruce
Η άγκυρα αυτή είναι από τις πιο γνωστές στο εμπόριο. Είναι σχεδιασμένη για να θάβεται εύκολα στο βυθό και λειτουργεί με βάση την κλίση του μπράτσου της, σε σχέση με το σταθερό αδράχτι. Είναι κατασκευασμένη μονοκόμματη, χωρίς κανένα «σπαστό» τμήμα.
Θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματική σε μαλακούς πυθμένες, γιατί δεν χάνει την πρόσφυση της σε αλλαγή της διεύθυνσης, που ασκείται από το φορτίο. Αξιοσημείωτο, ότι εξαιτίας του σχήματος της μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως πλωτή άγκυρα, για να επιβραδύνει τον εκπεσμό του σκάφους σε κακοκαιρία.Στα μείον της είναι ότι αντιμετωπίζει δυσκολίες πρόσφυσης όταν συναντάει έντονες φυκιάδες.
CQR (γνωστή και ως plow)
Πρόκειται για άγκυρα που χρησιμοποιεί την λογική αρότρου για την λειτουργία της (θάβεται στο βυθό, όπως το άροτρο οργώνει το χώμα).Έχει αδράχτι σπαστό στο σημείο της ένωσης, με μπράτσα που έχουν τριγωνική μορφή και σχήμα ισοσκελούς τριγωνικής πυραμίδας.Στα θετικά, ότι δεν έχει στύπο, γεγονός που εξυπηρετεί ιδιαίτερα στην ανάσυρση και αποθήκευση της.Στα αρνητικά, ότι δεν «πιάνει» ιδιαίτερα εύκολα σε περιοχές με φύκια.
Delta
Προέρχεται ως εξέλιξη της C.Q.R., αλλά με την διαφορά ότι τα μπράτσα της είναι ένα μονοκόμματο κομμάτι με αιχμηρό τριγωνικό σχήμα. Αυτό που την κάνει ξεχωριστή είναι ότι περιέχει βάρος στη μύτη, που εξυπηρετεί στη γωνία, με την οποία εισχωρεί και πιάνει στον πυθμένα.Το κακό είναι ότι το αδράχτι δεν είναι σπαστό, με αποτέλεσμα όταν η διεύθυνση άσκησης των δυνάμεων αλλάξει (γυρίσει το σκάφος) να μην αποκολλάται εύκολα από το βυθό. Ωστόσο, σύμφωνα με δοκιμές της εταιρείας εντός 30-40 εκατοστών, αν αποκολληθεί ξαναπιάνει άμεσα.Αρνητικό, σε σύγκριση με την C.Q.R., ότι είναι λιγότερο εύκολη στην αποθήκευση, λόγω της σταθερής γωνίας των μπράτσων με το αδράχτι.
Danforth
Η άγκυρα πήρε το όνομα της από τον εφευρέτη της Robert Danforth. Η άγκυρα αυτή είναι αποτελεσματική κυρίως σε μαλακούς πυθμένες, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι πιάνει ξανά εύκολα σε περίπτωση αποκόλλησης από το πυθμένα λόγω στροφής ή αλλαγής διεύθυνσης, όπου ασκείται το φορτίο. Τα μπράτσα της Danforth είναι επίπεδα και έχουν στύπο στο πλατύ τους σημείο. Τα αδράχτι είναι σπαστό και επιτρέπει κίνηση μόνο ως προς τον κάθετο άξονα, σε γωνίες με κλίση έως και 30-40 μοίρες.
Ωστόσο, δεν «πιάνει» εύκολα σε πυθμένες με φύκια και θαλάσσια βλάστηση.
Fob
Είναι η γαλλική εξέλιξη – παραλλαγή της Danforth, με την οποία διαφέρει στα μπράτσα, καθώς της Fob είναι πιο χονδρά και βαριά. Επίσης διαφέρουν και στο γεγονός ότι έχει αιχμηρή μύτη. Σχετικά με την συμπεριφορά της στο πυθμένα, θα σας πούμε ότι είναι ανάλογη με αυτή της Danforth.Επειδή κατασκευάζεται από αλουμίνιο, απευθύνεται κυρίως σε αγωνιστικά σκάφη, λόγω του μικρού βάρους.Στα θετικά ότι δεν απαιτεί μόνιμη αποθήκευση στη κουβέρτα του σκάφους, καθώς διαλύεται σε τμήματα που εύκολα αποθηκεύονται σε ειδική θήκη.
Συνιστάται μόνο για αγωνιστικά σκάφη ή σαν δεύτερη άγκυρα σκαφών, για χρήση σε μικρού χρόνου αγκυροβολίες.
Fortress
Αντίστοιχη άγκυρα με την Danforth, με την διαφορά ότι κατασκευάζεται από ελαφρότερα κράματα, ώστε να μειωθεί το βάρος της, για την αντίστοιχη πρόσφυση στο βυθό.Στα θετικά, ότι έχει την δυνατότητα ρυθμίσεως της κλίσης στο αδράχτι. Έτσι, με μεγάλη κλίση των μπράτσων της προορίζεται για χρήση σε μαλακούς αμμώδης βυθούς, ενώ με μικρότερη κλίση σε λασπώδεις ή πιο στέρεους πυθμένες.
Επίσης, θετικό ότι έχει τη δυνατότητα να αποθηκευτεί επίπεδη στο κατάστρωμα του σκάφους.
Στα μείον, σε σύγκριση με την Danforth, ότι δεν αποδίδει καλά σε βυθούς με φύκια, ενώ σε βραχώδης πυθμένες υπάρχει ο κίνδυνος εγκλωβισμού.
Shark
Είναι εξέλιξη της Delta, με την διαφορά ότι έχει τέσσερις κλίσεις (αντί τριών της Delta) ανά πτερύγιο. Έχει αρκετά θετικά στοιχεία… για παράδειγμα, λόγω του σταθερού και ενισχυμένου αδραχτιού το οποίο έχει, δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα της CQR, όπου σε περίπτωση περιστροφής του σκάφους πρέπει να «ξαναπιάσει» σύμφωνα με το νέο άξονα άσκησης των φορτίων. Επίσης, σε σύγκριση με την Delta, έχει δύο αντί ενός εγκάρσιων αξόνων στην πλάτη των πτερύγων, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ελαστικότητα στην κίνηση τους και έτσι να «πιάνει» στο βυθό πιο σταθερά.Για αυτούς τους λόγους, θεωρείται από πολλούς ως η ιδανική άγκυρα για τα ελληνικά πελάγη, τα οποία σε πολλά σημεία έχουν φύκια, όπου άλλοι τύποι αγκυρών δυσκολεύονται να πιάσουν.
Spade
Είναι μονοκόμματη άγκυρα με τριγωνικό μπράτσο και σταθερό αδράχτι. Λειτουργεί με την λογική του αρότρου, με την διαφορά όπως ισχυρίζονται οι κατασκευαστές της, ότι το βάρος της είναι -με βάση το σχέδιο της- συγκεντρωμένο στην γωνία διείσδυσης, ώστε όταν βυθιστεί στον πυθμένα να γίνεται συμπαγές με αυτόν και να μην επιτρέπει περαιτέρω μετακίνηση.
Αγγλικού Ναυαρχείου
Η τυπική άγκυρα, καθώς έχει το σχήμα που φέρνουμε όλοι στο μυαλό μας, όταν ακούμε την λέξη «άγκυρα». Μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, ωστόσο έχει μεγάλο μέγεθος και σχήμα που δεν εξυπηρετεί στην αποθήκευση της, ενώ μπορεί να γίνει και επικίνδυνη σε αδέξιους χειρισμούς, λόγω του κάθετου τύπου της.Χρησιμοποιείται πλέον μόνο σε μόνιμα αγκυροβόλια, σαν εφεδρική ή εκτάκτου ανάγκης. Τη συναντάει κανείς σε ψαρόβαρκες ή παραδοσιακά σκάφη.
Grapnel (γνωστή και ως τεσσαροχάλι)
Αποτελεί εξέλιξη της άγκυρας τύπου αγγλικού ναυαρχείου και λειτουργεί με ταυτόσημη λογική. Έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με την προαναφερόμενη και τη συναντάμε κυρίως σε μικρά σκάφη και βάρκες. Το πλεονέκτημα της είναι ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αρπάγη για την ανάσυρση σχοινιών και αντικειμένων από το βυθό της θάλασσας.Εξελιγμένη μορφής της είναι η «ομπρέλα», όπου τα μπράτσα της διπλώνουν, ώστε να μειώνεται ο όγκος της κατά την αποθήκευση.
Mushroom (Μανιτάρι)
Η συγκεκριμένη άγκυρα δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Ελλάδα, όπως σε άλλες χώρες, καθώς χρησιμεύει σε μόνιμα αγκυροβόλια σε πυθμένες άμμου και λάσπης.
Επιλογή άγκυρας
Για την σωστή επιλογή άγκυρας, θα πρέπει να αναλογιστείτε παραμέτρους, όπως το μήκος και βάρος του σκάφους, καθώς και τις επιφάνειες του σκάφους που εκτίθενται στον άνεμο.Επίσης, σημαντική λεπτομέρεια είναι αν το σκάφος διαθέτει εργάτη για την άγκυρα, γιατί τότε το έκταμα θα είναι σχεδόν όλο από αλυσίδα, ενώ εάν δεν υπάρχει εργάτης, το έκταμα θα έχει συνδυασμό αλυσίδας και αγκυρόσχοινου, ώστε να μπορεί ο ιστιοπλόος να το μαζέψει με τα χέρια.
Στην επιλογή άγκυρας μεγάλο ρόλο παίζει επίσης, η περιοχή στην οποία κινείται συνήθως κάποιος και η μορφολογία του βυθού, καθώς και το βάθος στο οποίο φουντάρει.
Αλυσίδες
Οι αλυσίδες που χρησιμοποιούνται στις άγκυρες διακρίνονται σε δύο τύπους, τις γαλβανισμένες και τις ανοξείδωτες. Οι πρώτες είναι σιδερένιες, οι οποίες έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία (γαλβανισμό) μετά την φάση της κατασκευής τους, προκειμένου να αποκτήσουν ιδιότητες που θα τις κάνουν ανθεκτικές στη σκουριά. Οι δεύτερες είναι από την αρχή κατασκευασμένες από διαφορετικό μείγμα μετάλλων, το οποίο τους προσδίδει την ιδιότητα του ανοξείδωτου.
Για τα ίδια μεγέθη, έχουν την ίδια περίπου αντοχή σε δυνάμεις, σχεδόν το ίδιο βάρος, αλλά φυσικά πολύ διαφορετική τιμή, αφού οι ανοξείδωτες έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής (σχέση τιμής περίπου ένα προς 8).
Υπάρχουν και θετικά και αρνητικά σημεία και στα δύο είδη.
Για παράδειγμα η γαλβανισμένη αλυσίδα, εξαιτίας της θερμικής επεξεργασίας που υφίσταται, για να αποκτήσει τις ιδιότητες της, αποκτά σημεία τριβής, κυρίως στο εσωτερικό των κρίκων της. Στα σημεία αυτά, την ώρα της ανάσυρσης από τον πυθμένα, επειδή η αλυσίδα δεν «γλιστράει», δημιουργείται ένας σωρός –τύπου- κώνου μέσα στο στρίτσο του σκάφους. Αυτό δημιουργεί τον κίνδυνο εμπλοκής του εργάτη, αν εμείς με το χέρι δεν φροντίσουμε να απλώσουμε την αλυσίδα σε όλο το πλάτος του.
Η ανοξείδωτη αλυσίδα με τους λείους της κρίκους δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα τριβής, είναι ευκολότερη και σωστότερη στο ντουκιάρισμα κατά το μάζεμα και γλιστράει εύκολα στο ρίξιμο. Ωστόσο, και η ανοξείδωτη αλυσίδα -πέρα του κόστους- δημιουργεί ένα σημαντικό πρόβλημα. Ο λόγος, για τον κίνδυνο ηλεκτρόλυσης, ειδικά στην περίπτωση που η άγκυρα δεν είναι επίσης ανοξείδωτη, αλλά κατασκευασμένη από άλλου είδους υλικό (η ηλεκτρόλυση διευκολύνεται από την επαφή διαφορετικών υλικών, καθώς αυτά έχουν διαφορετικό βαθμό ηλεκτρολυτικής διάβρωσης μέσα στο θαλασσινό νερό).
Υλικά κατασκευής Αγκυρών
Όπως στις αλυσίδες, έτσι και στις άγκυρες υπάρχουν γαλβανισμένες, ανοξείδωτες, αλλά και αλουμινένιες. Σχετικά με τη διαφορά μεταξύ των ανοξείδωτων και των γαλβανισμένων αγκυρών, ισχύει ότι προαναφέραμε για τις αλυσίδες.
Οι αλουμινένιες άγκυρες προορίζονται για ειδικές περιπτώσεις, όπως τα αγωνιστικά ιστιοπλοϊκά σκάφη ή για δεύτερες άγκυρες που χρησιμοποιούνται σε προσωρινές αγκυροβολίες.
Κατασκευάζονται με αυτό το υλικό, λόγω του μικρού ειδικού βάρους του αλουμινίου, το οποίο για τον ίδιο όγκο έχει μικρότερο βάρος. Έτσι, το μεγάλο τους προσόν είναι το ελαφρύ βάρος τους, που σε συνδυασμό με μικρό μήκος αλυσίδας και αγκυρόσχοινο τις καθιστούν ιδανική λύση για τα αγωνιστικά σκάφη.
Στα μειονεκτήματα τους όμως πρέπει να υπογραμμίσουμε, ότι, καθώς το αλουμίνιο είναι μαλακό υλικό, παθαίνουν σχετικά εύκολα ζημιές και σταδιακά καταστρέφονται, καθώς χάνουν τα σχεδιαστικά τους χαρακτηριστικά από τα χτυπήματα.
Ιστορία
Στην αρχαιότητα, οι ναυτικοί χρησιμοποιούσαν ως άγκυρες μεγάλους ακατέργαστους λίθους, δεμένους με ένα σχοινί. Αυτός ήταν ο συνήθης τρόπος συγκράτησης του πλοίου, στους πολιτισμούς της Μεσογείου, της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου.
Όπως ήταν φυσικό όμως, η ακινητοποίηση του πλοίου με τη λίθινη άγκυρα δεν ήταν μια ασφαλής διαδικασία, γιατί υπήρχε πάντα ο κίνδυνος, εάν ριχνόταν σε αμμώδη περιοχή να γλιστρήσει και να παρασύρει το πλοίο. Έτσι, περίπου το 600 π.Χ., οι Έλληνες ναυτικοί για να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα, κατασκεύασαν ένα διαφορετικό τύπο λίθινης άγκυρας. Οι Έλληνες, άνοιξαν δυο μικρές τρύπες στην πέτρινη άγκυρα και προσάρμοσαν μέσα σε αυτές δυο «νύχια» από κλαδιά δέντρου. Αυτά τα τεχνητά «νύχια» στην άγκυρα, χρησίμευαν για να γαντζώνεται καλύτερα στο βυθό και να μη γλιστράει, όπως συνέβαινε με την απλή λίθινη άγκυρα.
Οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν τις λίθινες άγκυρές τους «ευναί», ενώ κατασκεύαζαν και ξύλινες, που είχαν επένδυση μολύβδου για να είναι βαρύτερες και να συγκρατούν το πλοίο καλύτερα.
Με το πέρασμα των χρόνων, η ναυτική τέχνη εξελισσόταν όλο και περισσότερο, και το αποτέλεσμα ήταν μαζί όλες τις αλλαγές, να εξελίσσονται και οι άγκυρες. Σταδιακά άλλαζε η μορφή, το σχήμα και το υλικό, για να πλησιάσει όλο και περισσότερο στη σημερινή μορφή που όλοι γνωρίζουμε.
Στη Ρωμαϊκή εποχή ο λίθος άρχισε να παραχωρεί τη θέση του στο σίδηρο. Σήμερα, διασώζονται πολλές άγκυρες από εκείνη την περίοδο, που ήταν κατασκευασμένες από σίδηρο και άλλα βαριά μέταλλα.
Την εποχή που τα μεγάλα ιστιοφόρα, «όργωναν» τις θάλασσες του κόσμου κάνοντας υπερπόντια ταξίδια, η σιδερένια άγκυρα με τον ξύλινο στύπο, αποτελούσε ένα σημαντικό εξάρτημα του πλοίου. Οι ναυτικοί των ιστιοφόρων συνήθιζαν να χρησιμοποιούν μέχρι και πέντε άγκυρες για να ακινητοποιήσουν το πλοίο όταν είχε κακοκαιρία, ενώ τοποθετούσαν και μια άγκυρα κοντά στο μεγάλο κατάρτι του πλοίου που την ονόμαζαν «ιερή». Αυτή η άγκυρα θα μπορούσε να σώσει το πλοίο, σε περίπτωση που οι άλλες άγκυρες είχαν καταστραφεί.
Περνώντας στον 19ο αιώνα, η άγκυρα, αλλά και όλα τα επιμέρους τμήματά της, κατασκευάζονται μόνο από σίδηρο. Το 1813 οι άγκυρες αποκτούν τους καμπυλωτούς βραχίονες, ενώ το 1821 κατασκευάζεται η πρώτη άστυπη άγκυρα.
Το 1852, το Βρετανικό Ναυτικό κατασκευάζει την «άγκυρα ναυαρχείου», έναν τύπο άγκυρας που κυριάρχησε στα πλοία του 19ου αιώνα. Πρέπει να αναφερθεί, ότι η συγκεκριμένη άγκυρα διατηρεί μέχρι σήμερα την αξία της, ενώ οι νεώτεροι τύποι που ακολούθησαν είναι συνδυασμοί της.
Η τεχνολογική εξέλιξη της σημερινής εποχής, επέδρασε και στη ναυτική τέχνη, αφού οι άγκυρες πλέον κατασκευάζονται από βαριά μέταλλα και σε διάφορες μορφές και σχήματα, έτσι ώστε η αγκυροβολία να γίνεται με ευκολότερο και ασφαλέστερο τρόπο.
