«Φωνή βυθού»

Από τον έμπειρο δύτη μέχρι τον απλό κολυμβητή, ο κόσμος του βυθού εντυπωσιάζει κάθε επισκέπτη με τα ιδιαίτερα χρώματα και τους μοναδικούς οργανισμούς που φιλοξενεί. Όλοι μας έχουμε γίνει μάρτυρες μια τέτοιας εικόνας.

Δυστυχώς όμως, οι συνέπειες της ανθρώπινης παρουσίας είναι τόσο έντονη που συχνά ο βυθός των ελληνικών θαλασσών μετατρέπεται από ένα υπέροχο οικοσύστημα σε ένα μεγάλο κάδο απορριμμάτων.

Για αυτό ακριβώς το λόγο, οι εκάστοτε δράσεις για το περιορισμό αυτού του φαινομένου έχουν επιτακτικό χαρακτήρα. Μια τέτοια δράση αποτελεί και η εκστρατεία «Φωνή Βυθού» της ΜΚΟ, «Υδροναύτες».

Ο κ. Παναγιώτης Τασιαδάμης, πρόεδρος Δ.Σ των Υδροναυτών, μίλησε στο περιοδικό μας για την εν λόγω δράση και την οργάνωση γενικότερα.

Δώστε μας κάποιες πληροφορίες σχετικά με τους Υδροναύτες

Οι Υδροναύτες δημιουργήθηκαν το 2010 με την μορφή της Μη κερδοσκοπικής οργάνωσης, από μια ομάδα ανθρώπων που για πολλά χρόνια πραγματοποιούσαν εθελοντικές δράσεις στους Ελληνικούς βυθούς και μέσω αυτών των δράσεων ήρθαν πολύ κοντά και βρέθηκαν να μοιράζονται ένα κοινό όραμα: Nα μπορούν να πραγματοποιούν την αγαπημένη τους δραστηριότητα, την αυτόνομη κατάδυση σε καθαρούς βυθούς και σε ένα πλαίσιο που θα μπορούσε να αναδείξει την κάτω από την επιφάνεια ομορφιά της Ελλάδας και της πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκεται στους βυθούς.

Οι Υδροναύτες δραστηριοποιούνται οπουδήποτε μπορεί να είναι δυνατή η κατάδυση. Από τις θάλασσες μας, μέχρι τις λίμνες, τα υποθαλάσσια σπήλαια και τις πηγές μας. Η οργάνωση βασίζεται αποκλειστικά στον εθελοντισμό και δεν έχει λάβει ποτέ κανενός είδους χρηματοδότηση ή οικονομική υποστήριξη απο κανέναν ιδιωτικό ή δημόσιο φορέα.

Τι είναι ακριβώς το πρόγραμμα «Φωνή βυθού»

Το πρόγραμμα εθελοντικών δράσεων «Φωνή Βυθού», είναι ακριβώς ότι περιγράφει το όνομά του. Ο βυθός, η ομορφιά του και οι οργανισμοί που ζουν σε αυτόν δυστυχώς δεν έχουν φωνή για να μπορέσουν να διαμαρτυρηθούν για τα προβλήματα που έχουμε προκαλέσει στο υδάτινο περιβάλλον, αλλά τον ρόλο αυτό μπορεί να αναλάβει το ίδιο το πρόβλημα όταν αυτό αναδεικνύεται και γίνεται ορατό σε ολόκληρη την κοινωνία, ακόμα και σε ανθρώπους που δεν έχουν την δυνατότητα να καταδυθούν. Γι αυτό, η «φωνή βυθού» μεταφέρεται από τους εθελοντές μας στην επιφάνεια και μετατρέπεται σε κραυγή, από τους τόνους σκουπιδιών που ανελκύονται σε κάθε μας δράση.

Πιο συγκεκριμένα, πριν από οτιδήποτε ελέγχουμε την ποιότητα των υδάτων στις περιοχές που δραστηριοποιούμαστε για να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο της ύπαρξης μόλυνσης. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την διαφορά μεταξύ της μόλυνσης και της ρύπανσης. Στην πρώτη περίπτωση δεν έχουμε την δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε κανενός είδους δραστηριότητα γιατί θέτουμε σε άμεσο κίνδυνο τους εθελοντές μας. Όλες μας οι δραστηριότητες έχουν στο επίκεντρο την προστασία των εθελοντών που συμμετέχουν σε αυτές, από κάθε είδους κίνδυνο. Όταν εξασφαλίσουμε πως δεν συντρέχουν τέτοιοι λόγοι, άρα μιλούμε για νερά που περιέχουν σκουπίδια και όχι χημική μόλυνση, τότε πραγματοποιούμε κάποιες καταδύσεις που έχουν στόχο να καταγράψουν την κατάσταση που επικρατεί για να διαμορφωθεί ανάλογα και το πλάνο της δράσης μας. Από την εκτίμηση αυτή θα εξαρτηθούν πολλά πράγματα, όπως ο αριθμός των εθελοντών που μπορούν να δραστηριοποιηθούν, ο εξοπλισμός και οι τεχνικές που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν καθώς και η συμμετοχή ή όχι εθελοντών που θα βοηθήσουν από την επιφάνεια με πλωτά μέσα ή από την ακτή.

Σε μια τυπική δράση, τα σκουπίδια θα έρθουν στην επιφάνεια με εξοπλισμό ανέλκυσης και με συντονισμένες προσπάθειες θα μεταφερθούν στην ακτή. Στην συνέχεια θα πραγματοποιηθεί έλεγχος στα αντικείμενα αυτά, θα επιστραφεί στην θάλασσα κάθε ζωντανός οργανισμός που μπορεί να έχει εγκλωβιστεί σε αυτά και θα πραγματοποιηθεί διαλογή τους κατά είδος προκειμένω να προωθηθούν τα ανακυκλώσιμα υλικά στα εργοστάσια ανακύκλωσης.

Όπως βλέπετε, ο καθαρισμός ενός βυθού δεν είναι μια τόσο απλή διαδικασία και για την ουσιαστική του επιτυχία χρειάζεται η συμμετοχή όχι μόνο εθελοντών αυτοδυτών, αλλά κάθε ευαισθητοποιημένου πολίτη του οποίου η βοήθεια μπορεί να είναι καθοριστική.

Πιστεύετε ότι υπάρχει στην Ελλάδα η κουλτούρα της «θαλάσσιας οικολογίας» στην προσωπικότητα του Έλληνα;

Ως Έλληνες, δεν είναι λίγες οι φορές που επικαλούμαστε την ιστορία μας και υπερηφανευόμαστε για αυτήν. Η θάλασσα έχει προσφέρει τόσα στην χώρα μας, που είναι μάλλον δύσκολο να «ξεπληρώσουμε» ποτέ αυτό το «χρέος». Αν λοιπόν σεβόμαστε την ιστορία μας θα πρέπει να προσπαθήσουμε να προστατέψουμε αυτό το δώρο που μας δόθηκε και να κατανοήσουμε πως η περιβαλλοντική συνείδηση δεν είναι lifestyle, αλλά υποχρέωση μας. Η αλήθεια είναι πως η περιβαλλοντική συνείδηση δεν είναι αναπτυγμένη ως έπρεπε γιατί δεν της δόθηκε η σημασία που θα έπρεπε από τις βάσεις της Ελληνικής παιδείας. Αυτά που ανακαλύπτουμε τα τελευταία χρόνια θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνονταν στην αγωγή που λάβαμε από την εκπαίδευση αλλά και από την οικογένεια μας. Δεν υπάρχει όμως λόγος να αναζητούμε ευθύνες. Λύσεις χρειαζόμαστε.

Ποια είναι η επίπτωση που επιφέρουν τα σκουπίδια αυτά στο θαλάσσιο οικοσύστημα;

Κάθε είδος σκουπιδιών έχει διαφορετική επίδραση στο περιβάλλον, ανάλογα με την σύσταση του. Επίσης μπορούν να έχουν βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις, όπως για παράδειγμα μια πλαστική σακούλα μπορεί να δολοφονήσει ένα θαλάσσιο οργανισμό καθώς θα την θεωρήσει τροφή, αλλά και μακροπρόθεσμες σε περιπτώσεις που τα αντικείμενα διαλύονται στο περιβάλλον και τα βαρέα μέταλλα που εκλύονται από αυτό περνούν μέσω της τροφικής αλυσίδας στους οργανισμούς με τους οποίους οι άνθρωποι τρέφονται. Όσο όμως και αν ακούγεται τρομακτικό αυτό, δεν θα πρέπει να είναι και ο μόνος λόγος για τον οποίο θα πρέπει να αλλάξουμε την κατάσταση άμεσα. Δεν είναι ανθρωποκεντρικά όλα και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως δεν μας ανήκει η θάλασσα, απλά την δανειζόμαστε. Και από τους οργανισμούς της αλλά και από τις επόμενες γενεές.

Το πιο περίεργο πράγματα που έχετε συλλέξει;

Δυστυχώς, ακόμα και μετά από πολλές δεκάδες δράσεων εξακολουθούμε να εντυπωσιαζόμαστε με τα αντικείμενα που συγκεντρώνουμε και είναι δύσκολο να σκεφτούμε τι από όλα αυτά μας έκανε περισσότερη εντύπωση. Κρίνοντας με βάση το παράδοξο λοιπόν, θα έλεγα πως από στα πλέον περίεργα αντικείμενα που έχουμε βρει συγκαταλέγονται τηλεοράσεις, μοτοσυκλέτες, ψυγεία και πλυντήρια, ραπτομηχανές, καλοριφέρ κλπ κλπ..

Πόσο «καθαρός» είναι ο βυθός των ελληνικών θαλασσών; Έχετε καταγράψει κάποια δεδομένα από την έρευνα σας για το 2012;

Αυτό που σίγουρα μπορούμε να πούμε για τους Ελληνικούς βυθούς, είναι πως η εικόνα τους απέχει κατά πολύ από αυτήν που θα έπρεπε να είχαν, αν αναλογιστούμε τόσο την μορφολογία της χώρας μας, την ιδιαίτερη σχέση που ανέκαθεν είχαν οι Έλληνες με την θάλασσα και το υδάτινο στοιχείο όσο και τα όσα έχει προσφέρει η θάλασσα στην χώρα μας εδώ και χιλιετίες. Από εκεί και πέρα, και μιλώντας για δεδομένα το πλέον απογοητευτικό συμπέρασμα που έχουμε βγάλει από τα δεδομένα που προέρχονται από τις δράσεις μας είναι πως το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπογενούς ρύπανσης των βυθών προέρχεται δυστυχώς από τους ανθρώπους που έχουν επαγγελματική σχέση με την θάλασσα. Στις περιοχές για παράδειγμα που γίνεται ελλιμενισμός σκαφών, τόσο η ποσότητα όσο και τα είδη των αντικειμένων που ρίχνονται στον βυθό είναι φαινόμενο που έχει πολύ ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς μας δίνεται η ευκαιρία να δούμε το πρόβλημα συγκεντρωμένο σε λίγα μόνο τετραγωνικά μέτρα.

Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε πως η κατάσταση είναι καλύτερη και στις ακτές που χαιρόμαστε ως λουόμενοι. Ακόμη και αν δεν βρίσκουμε επικίνδυνα είδη σκουπιδιών, όπως μπαταρίες σκαφών, αλιευτικά εργαλεία και είδη που περιέχουν επικίνδυνες τοξικές ουσίες, υπάρχουν διασκορπισμένες τεράστιες ποσότητες σκουπιδιών που καταλήγουν εκεί λόγω της αδιαφορίας και της αίσθησης πως η απέραντη θάλασσα δεν μπορεί να επηρεαστεί από κάτι τόσο μικρό όσο για παράδειγμα ένα κουτάκι αναψυκτικού ή μια πλαστική σακούλα. Πρόκειται όμως για ξεκάθαρη πλάνη, της οποίας το μέγεθος γίνεται κατανοητό αν σκεφτούμε τον κύκλο που θα κάνει αυτό που θα ρίξουμε στην θάλασσα σήμερα, καθώς η θάλασσα θα φροντίσει να μας το επιστρέψει στο πιάτο μας, αύριο μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Ποιες άλλες δραστηριότητες έχει η οργάνωσή σας;

Οι περιβαλλοντικές δράσεις είναι ένα μεγάλο κομμάτι, αλλά δεν είναι ο αποκλειστικός τομέας δραστηριοτήτων μας. Οι Υδροναύτες ασχολούνται με οτιδήποτε σχετίζεται με τον βυθό και την αυτόνομη κατάδυση, όπως για παράδειγμα η παρουσίαση καταδυτικών προορισμών, καταδυτικές δραστηριότητες που αφορούν ΑΜΕΑ, εκπαιδευτικές δραστηριότητες για παιδιά καθώς και προγράμματα που έχουν στόχο την βελτίωση της καταδυτικής πραγματικότητας στην Ελλάδα.

Μια ιδιαίτερα φιλόδοξη προσπάθεια μας είναι και η έκθεση υποβρύχιας φωτογραφίας «Σιωπηλός Κόσμος» που ως στόχο έχει ακριβώς την ανάδειξη αυτής της αντίθεσης, της ασχήμιας και της ομορφιάς που συνυπάρχουν στους Ελληνικούς βυθούς. Η έκθεση ξεκίνησε από τον Πύργο Ηλείας όπου κυριολεκτικά αγκαλιάστηκε από πλήθος κόσμου και ήδη ετοιμάζεται η επόμενη της «στάση» στην Αθήνα, στα τέλη του Μαρτίου και σε χώρο που θα προκαλέσει μεγάλη αίσθηση.

Πώς μπορεί κάποιος να έρθει σε επαφή μαζί σας;

Μέσω της ιστοσελίδας μας www.ydronaftes.gr μπορεί να λάβει οποιαδήποτε πληροφορία θέλει για το έργο και τις προσπάθειες μας και φυσικά μπορεί να εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για να γίνει και αυτός μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.