Οι φάλαινες αποτελούν τους τραγουδοποιούς των ωκεανών, αφού σύμφωνα με τους επιστήμονες συνηθίζουν να τραγουδούν στα βάθη των ωκεανών.
Ένα τραγούδι που μάλλον λυπηρό πρέπει να είναι, αν λάβουμε υπόψη ότι ο πληθυσμός τους μειώνεται δραματικά μέρα με τη μέρα.
Οι φάλαινες είναι Κητώδη θηλαστικά που ζουν στη θάλασσα. Η κοινή ονομασία φάλαινα περιλαμβάνει τα θηλαστικά που ανήκουν στις οικογένειες Φαλαινίδες, Φαλαινοπτερίδες και Φυσητήρες. Τα πιο χαρακτηριστικά είδη ανήκουν στην οικογένεια Φαλαινίδες. Παρά το γεγονός ότι έχουν την ανατομία και τα γνωρίσματα των θηλαστικών, η μορφή τους είναι αυτή του ψαριού. Ο αριθμός των φαλαινών έχει μειωθεί και πολλά είδη απειλούνται με εξαφάνιση, εξαιτίας της εντατικής θήρευσης, για το λίπος , το κρέας, τα οστά και τις μπαλένες τους.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που έχουν να αντιμετωπίσουν σχετίζεται με τον άνθρωπο και συγκεκριμένα με την «συνήθεια» της φαλαινοθηρίας.
Το κυνήγι της φάλαινας με στόχο την αλίευσή της, που γίνεται εδώ και αιώνες, οδήγησε στη δραματική μείωση του πληθυσμού της και έτσι πολλά είδη απειλούνται σήμερα με εξαφάνιση. Για το σκοπό αυτό, ορίστηκαν αυστηροί κανόνες για τη θήρευση αναφορικά με τον επιτρεπτό αριθμό αλλά και τα μέσα που χρησιμοποιούνται.
Επίσης, η Διεθνής Φαλαινοθηρική Επιτροπή εισήγαγε ένα μορατόριουμ 6 ετών στην εμπορική φαλαινοθηρία το 1986, το οποίο έχει επεκταθεί ως τις μέρες μας. Για διάφορους λόγους σε κάποιες χώρες δεν ισχύει το μορατόριουμ αυτό. Σήμερα, οι χώρες που κυνηγούν φάλαινες είναι οι Νορβηγία, Ισλανδία, Ιαπωνία και οι ιθαγενείς κοινότητες στη Σιβηρία, την Αλάσκα και το βόρειο Καναδά.
Ο κύκλος της απληστίας που κρύβεται πίσω από τη βιομηχανία εκμετάλλευσης της φάλαινας οδήγησε το ένα είδος φάλαινας μετά τον άλλο σε εξαφάνιση. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν κάποιοι πληθυσμοί φαλαινών θα κατορθώσουν ποτέ να αποκατασταθούν, ακόμη και μετά από δεκαετίες ισχύος των μέτρων προστασίας.
Ιστορία φαλαινοθηρίας
Η παράδοση της φαλαινοθηρίας ήταν πάντοτε ταυτισμένη με το ευγενές άθλημα του κυνηγιού, τον άντρα που πάλευε με την αγριεμένη θάλασσα ενάντια στα πανέξυπνα θηριώδη κήτη. Αλλά η ιστορία της φαλαινοθηρίας κάθε άλλο παρά γοητευτική είναι, κάθε άλλο παρά αξίζει να αναπολούμε τους παλιούς καλούς καιρούς. Είναι η αιματηρή ιστορία καταδίωξης, απληστίας και ανοησίας που εκτυλίσσεται κάθε χρόνο στα παγωμένα νερά της Ανταρκτικής, με μόνιμα θύματα τους πληθυσμούς των φαλαινών.
Η φαλαινοθηρία αποτελεί πρακτική εκατοντάδων ή ακόμη και χιλιάδων χρόνων, όμως το ίδιο το μέγεθος και η ταχύτητα πολλών φαλαινών, όπως της γαλάζιας φάλαινας, τις έθετε εκτός κινδύνου. Το μοτίβο αυτό διατηρήθηκε ως τις αρχές του 20ου αιώνα, όπου ο φόρος αίματος άρχισε να αυξάνει από εκατοντάδες σε δεκάδες χιλιάδες φάλαινες, ωθώντας πολλά είδη φαλαινών στο χείλος της εξαφάνισης σε διάστημα μικρότερο από 50 χρόνια.
Η αλματώδης πρόοδος στο χώρο της ναυπηγικής και η ανακάλυψη των (πυροβόλων) καμακιών το 1870, οδήγησαν στην κατασκευή πλωτών φαλαινοθηρικών εργοστασίων. Κατασκευάστηκαν πλοία με τέτοια ταχύτητα, ακτίνα βολής και χωρητικότητα φορτίου που επέτρεπαν στους φαλαινοθήρες να ταξιδεύουν από τη μία άκρη της του πλανήτη στην άλλη σε αναζήτηση της λείας τους: μια αναζήτηση που τους οδήγησε στην Ανταρκτική. Tις πρώτες επιδρομές διεύθυναν οι Βρετανοί και οι Νορβηγοί.
Εν τω μεταξύ, η φαλαινοθηρία στα ανοιχτά των ακτών της Ιαπωνίας έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου. Εκεί, για περισσότερα από τετρακόσια χρόνια μερικές μόνο παράκτιες κοινότητες σκότωναν 150 περίπου φάλαινες κάθε χρόνο χρησιμοποιώντας δίχτυα. Η τεχνολογική όμως πρόοδος που οδήγησε σε ανακαλύψεις όπως αυτή των εκρηκτικών καμακιών, έβαλε τέλος στην αλιεία με δίχτυα με αποτέλεσμα το 1907 να σκοτώνουν περισσότερες από 1.000 φάλαινες. Σε σύντομο διάστημα, οι ακτές της Ιαπωνίας στέρεψαν από φάλαινες, κάτι που έμελλε να γίνει συνηθισμένη εικόνα σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Η ίδρυση της Διεθνούς Επιτροπής Φαλαινοθηρίας
Έως τα μέσα της δεκαετίας του ’30, τα νερά της Ανταρκτικής είχαν γίνει διεθνές πεδίο σφαγής φαλαινών. Οι στόλοι που κατέφθαναν από τη Βρετανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αργεντινή, τη Δανία, την Ιαπωνία, τη Νορβηγία, την Ολλανδία, τη Ρωσία και τη Γερμανία οδήγησαν σε σύντομο διάστημα τους πληθυσμούς των φαλαινών της Ανταρκτικής σε δραματική μείωση.
Το 1946 δημιουργήθηκε ένα νέο πεδίο μάχης για την υπεράσπιση των φαλαινών. Ιδρύθηκε Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας (IWC). Στον ιδρυτικό της χάρτη, η IWC δήλωνε: “Η ιστορία της φαλαινοθηρίας συνίσταται στην υπεραλίευση της μίας περιοχής μετά την άλλη και του ενός είδους φάλαινας μετά το άλλο σε τέτοιο βαθμό που είναι πλέον αναγκαίο να προστατευθούν όλα τα είδη φάλαινας από την περαιτέρω εκμετάλλευση”.
Το πρόβλημα σήμερα
Παρά τις προσπάθειες αρκετών διεθνών οργανισμών και μη κυβερνητικών οργανώσεων, το πρόβλημα παραμένει και αρκετοί πληθυσμοί φαλαινών ακολουθούν το μονοπάτι της εξαφάνισης.
Πολλά είναι αυτά που πρέπει να αλλάξουν τόσο στο εθιμικό όσο και το νομικό δίκαιο, ώστε οι φάλαινες να μπορούν να τραγουδούν χαρούμενα και πάλι.
